Emma Donoghue, Room (Kamer) (voorpublicatie)

Beoordeling:2 sterren

In BOEK Magazine stond ook deze keer weer een voorpublicatie van een boek. Kamer van Emma Donoghue vertelt het verhaal van Jack en Mam. Het is Jacks verjaardag, hij wordt al vijf. Jack leeft met Mam in Kamer, waarvan de deur op slot zit. Kamer heeft alleen een dakraam en is elf vierkante meter groot. Jack is dol op televisie kijken; Dora de Explorer is zijn vriendin, maar hij weet dat wat hij op televisie ziet niet echt is. Alleen hijzelf is echt, en Mam, en de dingen in Kamer. En Ouwe Nick die ’s nachts vaak komt. Dan zit Jack in de kast en kraakt het bed.*

Kamer is een bijzonder boek. De eerste paar pagina’s die in BOEK werden gepubliceerd maken nieuwsgierig, maar het kunstje dat Donoghue toepast gaat ook snel vervelen. Het verhaal maakt nieuwsgierig, maar eigenlijk heb ik door het me storen  aan het stijltje ook helemaal geen zin om dit boek te lezen. Een origineel verhaal, ongetwijfeld een goed boek, maar ook een vermoeiend kunstje. Nog even twee sterren.

*Bron: Athenaeum.nl

Nelleke Noordervliet, Snijpunt

Snijpunt Beoordeling: 4 sterren

Twee levens, Nora Damave en Guido Kaspers, ooit verbonden in een huwelijk waaruit Franca is voortgekomen. Twee generaties in een veranderende wereld, drie personen die op een snijpunt van hun leven komen.*

De vorige roman die ik van Noordervliet las, Pelican Bay, vond ik op basis van inhoud, structuur en ‘lekker lezen’ briljant. Snijpunt is minder. Ook dit boek leest erg lekker en heeft een goede structuur. Waar het misgaat is de filosofische basis van het boek. In beide romans wil Noordervliet een filosofisch thema verwerken in haar verhaal: bij Pelican Bay was dat de Verlichting versus de ‘verlichting’ van de jaren ’60 van de 20e eeuw. De strijd tussen humanisme en religie die in Snijpunt wordt aangesneden licht er echter veel dikker bovenop. Het is alsof er over het vorige boek een licht sausje filosofie was gesprenkeld en over dit boek een dikke pap druipt die het lezen vermoeit.
Wie daar echter doorheen weet te kijken, vind in Snijpunt een mooi verhaal dat spannend is om te lezen, je blijft boeien tot het slothoofdstuk en prachtig in elkaar is gezet.

*Bron: flaptekst Snijpunt

Harry Mulisch, Het theater de brief en de waarheid (boekenweekgeschenk 2000)

Beoordeling: 5 sterren

Harry Mulisch heeft zijn fantasie losgelaten op de affaire Croiset uit 1987, waarbij de acteur Jules Croiset naar aanleiding van de voorgenomen opvoering van Fassbinders toneelstuk ‘Het vuil, de stad en de dood’, een dreigbrief schreef aan zichzelf en zijn gezin en zijn eigen ontvoering ensceneerde.*

Harry Mulisch heeft briljante boeken geschreven en dit boekenweekgeschenk is er één van. Het theater de brief en de waarheid is een prachtig verhaal waarin Mulisch een spannend spel speelt met de waarheid. In prachtige (doch eenvoudige) bewoordingen schetst hij een verhaal en via een elegante ‘bridge’ zet hij er een verhaal diametraal tegenover die een bijzondere symbiose aangaan. En ondanks dit ingenieuze spel, is het nog steeds een leesbaar boek waarin concrete zaken een rol spelen. Het theater de brief en de waarheid zou met gemak een magisch-realistisch of surrealistisch boek genoemd kunnen worden en sinds mijn ‘ontdekking’ van het genre met Belcampo ben ik echt een fan van dit soort werken. Een topper!

*Bron: boeken.vpro.nl

Dimitri Verhulst, Godverdomse dagen op een godverdomse bol

Godverdomse dagen op een godverdomse bol Beoordeling: 4 sterren

Dimitri Verhulst presenteert u de geschiedenis van de mensheid in minder dan tweehonderd pagina’s, in een oerknal van taal. Vanaf het moment dat we uit het water kwamen gekropen en op twee benen gingen lopen tot en met de jaren dat we elkaar naar de andere wereld zijn gaan bombarderen. Evolutie als bildungsroman.*

Godverdomse dagen op een godverdomse bol is een boeiend boek: het is origineel en de taal van Dimitri Verhulst is erg bijzonder. Verhulst beheerst vele registers: van zeer plat tot verheven en hij vermengt kerkspreuken, spreekwoorden en kinderliedjes probleemloos, zonder dat het een zooitje wordt. Inhoudelijk wordt het concept van Verhulsts boek wel wat sleets en is de grap er wel af, maar de manier waarop hij de geschiedenis van de mens heeft samengebald in 186 pagina’s is bewonderenswaardig. Het feit dat hij de Libris literatuurprijs heeft gewonnen is dan ook niet opmerkelijk.

*Flaptekst Godverdomse dagen op een godverdomse bol

Anna Enquist, De ijsdragers (boekenweekgeschenk 2002)

Ijsdragers Beoordeling: 5 sterren

Nico en Loes van der Doelen wonen in een ouderwets en ruim huis, schitterend gelegen aan de duinrand, omringd door een flinke lap grond. Maar of dit veel bijdraagt aan hun levensgeluk? Hun dochter Maj is vorig jaar van huis weggelopen en heeft niets meer van zich laten horen. Loes, lerares klassieke talen, is gevlucht in haar passie voor tuinieren. Nico heeft zich met nog grotere verbetenheid dan voorheen toegelegd op zijn werk in de staf van een psychiatrisch ziekenhuis. Nu hij daar directeur gaat worden, heeft hij zich voorgenomen met straffe hand een reorganisatie door te voeren die moet leiden tot een zuivere concentratie op de kerntaken van de instelling.*

Al enige jaren heb ik een wat ambigue houding ten opzichte van het werk van Anna Enquist: ik vind het nooit briljant, maar altijd wel erg mooi, hoewel ik ook niet helemaal blij wordt van het tempo in haar werk, maar haar schrijfstijl wel weer kan waarderen en haar manier van voordragen op Onbederf’lijk Vers sprak me erg aan, hoewel ze ook wel iets slooms heeft. Kortom: een wat ambigue houding. De ijsdragers is het sterkste boek van Enquist dat ik tot nu toe heb gelezen, vandaar ook de beoordeling met vijf sterren. De compacte vorm van het boekenweekgeschenk maakt dat Enquist haar verteltempo wat moet verhogen. Zonder dat ze daarbij haar intensiteit en bijzondere psychologische diepgang verliest, weet ze te voorkomen dat het verhaal soms iets inzakt. Een prachtig boek, waardoor ik toch weer positiever denk over Enquist dan bijvoorbeeld na De thuiskomst.

*Bron: Bol.com

Nelleke Noordervliet, Pelican bay

Pelican bay Beoordeling: 5 sterren

Aan het eind van de achttiende eeuw wordt op een Caribisch eiland een gruwelijke moord gepleegd. Het slachtoffer is de vrouw van suikerplanter en slavenhouder Jacob Rivers. Zijn nazaat Ada van de Wetering gaat op zoek naar de ontrafeling van het mysterie. Ze gaat ook op zoek naar haar verdwenen adoptiebroer Antonio. Zijn aanwezigheid was in het gezin Van de Wetering een splijtzwam. Door de waarheid te zoeken over Jacobs leven probeert Ada tegelijk antwoord te krijgen op de vragen omtrent haar eigen leven die ze altijd heeft ontlopen.
De waarheid van het verre historische verleden is net zo complex als de waarheid van Ada’s persoonlijke leven. Het verhaal van Jacob heeft alles te maken met het verhaal van Ada. Alle levens worden geraakt door de koloniale geschiedenis van uitbuiting, onderdrukking en bevrijding. De plaats waar je bent geboren bepaalt aan welke kant je staat. Hoe die voorbestemming te doorbreken?

Voor de cursus Verhaalanalyse van mijn studie Nederlandse taal en cultuur heb ik in 2003 Pelican Bay moeten lezen. Toen las ik het boek (meermaals) voor het maken van een analyse. Nu kon ik het boek voor mijn ontspanning lezen. Toch laten de herinneringen aan de analyses van mij en studiegenoten me tijdens het lezen niet los: alles wat we destijds onderzochten komt weer terug. Toch heb ik het boek wel ten volle kunnen waarderen als argeloze lezer. In feite is Pelican Bay een geraffineerd opgezette ‘whodonit’. Hoe vaker je het boek leest, hoe duidelijker het antwoord dat tussen de regels door wordt gegeven je gaat opvallen, zonder dat Noordervliet uiteindelijk één antwoord geeft. Noordervliet is een goed schrijfster die stilistisch niet excelleert, maar in structuur, lekker lezen en verhaal een briljante roman heeft neergezet.

Ronald Giphart, Gala (boekenweekgeschenk 2003)

Gala Beoordeling: 2 sterren

Een jonge actrice heeft een onstuimige en geheime relatie met haar agent Panc. Als bij hem een ongeneeslijke ziekte wordt geconstateerd, begint de verwarring. Pancs vrouw en medewerkers organiseren kort na zijn overlijden een groots galafeest. De actrice (en vertelster van dit verhaal) gaat ernaartoe met haar trouwe vriend Fräser en wordt meegezogen in een maalstroom ontwikkelingen.*

Hoewel Gala niet zo’n verschrikkelijk slecht boek is, als ik me herinnerde, blijft het verhaal wel erg onorigineel (het doet erg denken aan Phileine zegt sorry). Daarnaast blijft het grootste probleem van Ronald Giphart voor mij dat hij zich helemaal richt op de vorm van een verhaal: ‘Voor een generatie die nooit iets heeft meegemaakt, is literatuur uitsluitend stijl, en zo hoort het ook, want alles is alleen maar stijl’. Tja…als die stijl je niet zo bevalt en er inhoudelijk ook al weinig gebeurt, dan houd je nogal weinig over. Zoals ik eerder al schreef, snap ik Gipharts werk vanuit literair-historisch oogpunt prima, maar waardering; nee, die zal hij van mij niet krijgen.

*Bron: Bol.com

Nescio, De uitvreter, Titaantjes, Dichtertje, Mene Tekel

De uitvreter / Titaantjes / Dichtertje / Mene Tekel Beoordeling: 3 sterren

Hemelbestormers zijn het, de jonge helden uit de verhalen van Nescio. En diep in hun hart allemaal dichters en schilders, ook al hebben ze een nederig baantje op een of ander saai handelskantoor. Ze koesteren grote dromen, worden gekweld door vage verlangens en lijden onder de tijdelijkheid van de dingen. Zonder uitzondering lopen ze stuk op de wereld, die zich niets van hen aantrekt. Troost ervaren ze in de natuur, in het Hollandse landschap met zijn rivieren, weiden, bomen, kerktorens en daarboven de lucht, de zon en de wolken.*

De enige conclusies die ik kan trekken na het lezen van deze bundel met teksten van Nescio is dat ik: 1. niet melancholisch van aard ben en 2. te actief ben om mij te kunnen identificeren met de inactiviteit van Nescio’s personages. Nescio verstaat wel zeker de kunst van het woord en kan een hele wereld suggereren in zeer beknopt en direct Nederlands.

De Uitvreter kan mij van deze vier gebundelde uitgaven het meest bekoren, omdat de hoofdpersoon interessant is en er op goede plekken zaken ter eigen invulling worden open gelaten. Maar misschien helpt het ook dat dit de eerste tekst uit het boek was: ik had nog geen tijd gehad de stijl moe te raken.

Titaantjes is dan al weer minder: de personages zijn melancholische dromers en aan het begin van het verhaal is al duidelijk dat zij hun dromen nooit waar zullen maken. In de rest van het verhaal zit echter ook niet genoeg om de weg naar dit einde dragelijk te maken voor de lezer.

Mijn mening over Dichtertje kan ik met één citaat uit die tekst weergeven: “En ’t dichtertje vond ’t een zinnelooze optocht, die ‘m droefgeestig maakte.” en dat geldt eigenlijk ook voor Mene Tekel.

Nescio is een goede schrijver en ik kan mij voorstellen dat zijn stijl veel mensen aan kan spreken, maar mij niet helaas.

*Bron: flaptekst Nescio, De uitvreter, Titaantjes, Dichtertje, Mene Tekel (kroonlijster)

Betje Wolff en Aagje Deken, De historie van mejuffrouw Sara Burgerhart

De historie van mejuffrouw Sara Burgerhart Beoordeling: 2 sterren

Als Sara Burgerhart op haar zestiende wees wordt, komt ze in huis bij een tante. Deze tante is een bekrompen vrouw die zich heeft aangesloten bij de zogenaamde ‘fijnen’, een achttiende-eeuwse, streng protestantse stroming met een zware kijk op het leven. Dat past helemaal niet bij Sara, die jong en vrolijk is. Na een ruzie vlucht Sara het huis uit. Ze neemt haar intrek in een pension voor ‘welopgevoede dames’ en geniet vanaf dat moment volop van haar vrijheid. Zo leert ze de sympathieke, maar weinig spannende Hendrik Edeling kennen en de gevaarlijke rokkenjager R. Met hem maakt ze een paar afspraken. Uiteindelijk wordt R. ontmaskert en keert alles ten goede voor Sara en de andere personages.*

In de Prisma Pocketserie, waaruit ik dit boek las, is een selectie gemaakt uit de 175 brieven waaruit de roman Sara Burgerhart bestaat. En dan nog is de roman dodelijk saai. Er zit nauwelijks een verhaal in en de brieven staan vol zeer interessante, maar niet erg vermakelijke discussies over religie, maatschappelijke problemen en andere inzichten uit de verlichtingstijd. Als historisch object een boeiend boek, als literair object verouderd en niet lezenswaardig. Toch jammer, want ik herinner me het boek Cornelia Wildschut (Griffioenreeks) als een zeer lezenswaardige briefroman van de dames.

*Gebaseerd op: www.literatuurgeschiedenis.nl

Harry Mulisch, De pupil

De pupil Beoordeling: 5 sterren

De pupil speelt in Italië in 1945. Hoofdpersonen zijn een oude dame, de schrijver en een vulkaan. Dan volgt de onthulling van een wonderbaarlijk geheim.*

De pupil is een typische Mulisch. Een boek dat vol raadsels zit en je achterlaat met diverse vragen. Toch is het geen complex verhaal vol doorwrochte zinnen: het is zelfs zeer leesbaar. Een prima boek voor iedere lezer: beginnend of ervarener!

*Bron: Bol.com