Oorspronkelijk artikel te vinden op https://www.ed.nl/home/chatbot-sluipt-het-onderwijs-in-extra-klasgenoot-die-er-24-uur-per-dag-is~a2efa9e5/

HELMOND/EINDHOVEN – ‘ChatGPT: een veelbelovend hulpmiddel dat het onderwijs transformeert.’ Even snel als onbescheiden rolt de gevraagde openingszin van een nieuwsstuk uit de slimme ‘digitale assistent’. Zo vlot verovert ChatGPT ook het onderwijs.

Dat het zo makkelijk en snel kan gaan, daar komen steeds meer studenten ook achter. De razendsnelle opkomst van de chatbot die werkt middels artificiële (kunstmatige) intelligentie (AI) zorgt ervoor dat docenten extra alert moeten zijn.

Kan verleidelijk zijn

Maar tegelijk roept de ontwikkeling vragen op over hoe ze het programma moeten weren of dat het juist beter is om het te omarmen. Want de slimme chatbot snel de opdracht geven een verslag te maken wat aan specifieke eisen voldoet en dat vervolgens in te leveren alsof je het zelf gemaakt hebt, kan verleidelijk zijn.

Op het Helmondse Dr. Knippenbergcollege wordt nagedacht over hoe de school het beste kan inspelen op de snelle opmars van het populaire AI-programma. Docent Nederlands Wim Pelgrim ziet het weleens gebeuren dat zijn leerlingen voor de ‘makkelijke weg’ kiezen. ,,Laatst moesten mijn leerlingen een creatief verhaal schrijven. Eén jongen leverde een verhaal in dat meer las als een soort samenvatting met veel rare Engelse leenwoorden erin.”

Toen ging er een alarmbelletje af bij Pelgrim. ,,Hij gaf meteen toe dat het niet zijn eigen werk was. Dat voorbeeld heb ik toen wel even gebruikt om de rest van de klas ook te waarschuwen.”

Ik hoef zelf minder complex na te denken

Volgens Erdinç Saçan, die deel uitmaakt van het AI kenniscentrum van Fontys Hogescholen, is het vooral belangrijk om studenten wegwijs te maken in die nieuwe wereld. ,,Niet alle gebruik van ChatGPT is per definitie verkeerd. Bij onze ict-opleidingen gebruiken we al langer AI-hulpmiddelen die studenten ondersteunen tijdens het programmeren. Je kunt het zien als een soort extra klasgenoot, een maatje dat 24 uur per dag beschikbaar is.”

Impact op onderwijs

Op de TU/e wordt gekeken of ChatGPT ingezet kan worden om het leerproces te verbeteren. ,,Op een dusdanige manier dat de ontwikkeling van kennis en vaardigheden behouden blijft”, laat een woordvoerder weten. De technische universiteit omarmt innovatie en kijkt daarom naar een verantwoorde manier om AI toe te passen in het onderwijs. ,,Van enkele docenten is bekend dat zij wetenschappelijk onderzoek willen uitvoeren naar de impact van ChatGPT op hun onderwijs.”

Niet alleen de universiteit zoekt naar manieren om kunstmatige intelligentie de hand te schudden in de toekomst. Fontys heeft een werkgroep opgetuigd die in februari voor het eerst advies gaf over het gebruik van ChatGPT, omdat de onderwijsinstelling ziet dat heel veel studenten gebruik maken van het programma.

Een handig hulpmiddel

Een van hen is de Helmondse toegepaste psychologie-studente Laura Meeuwsen (22). ,,Ik gebruik het eigenlijk bijna altijd.” Soms krijgt ze opdrachten waarbij ze aan de hand van bepaalde symptomen moet herleiden welk psychologisch fenomeen daarbij hoort. ,,Dan typ ik ze bij ChatGPT in, met de criteria van de opdracht erbij en dan krijg ik een beschrijving waarin bijvoorbeeld staat dat de symptomen bij een burnout horen.” Ze vindt het ‘kunstmatige brein’ een handig hulpmiddel. ,,Ik hoef zelf minder complex na te denken.”

Die laatste gedachte herkent docent Nederlands en sectieleider Daniëlle Hartsink van het Helmondse Vakcollege in haar eigen leerlingen. Dat noemt ze ook een gevaar. ,,Vaak zijn onze leerlingen niet zo kritisch en worden dingen die ze online zien als waarheid aangenomen.” Daarom vindt het Vakcollege het belangrijk dat hun leerlingen kunnen navigeren in de AI-wereld. ,,We moeten leerlingen voorbereiden op een baan en een plek in een maatschappij waarin dit soort programma’s een steeds grotere rol gaan spelen.”

Controleren op het gebruik van ChatGPT blijft lastig, want de plagiaatscanners die al tijden gebruikt worden in het onderwijs herkennen het gebruik van de kunstmatige intelligentie nog niet goed. Fontys raadt hun docenten dan ook af om werk van studenten te controleren op kopieer- en plakwerk. ,,Er kan ook ten onrechte uitkomen dat iemand gebruik gemaakt heeft van ChatGPT”, zegt Saçan. ,,Die discussie willen we niet aangaan met studenten.”

Nederlands docent Pelgrim vertrouwt daarom voorlopig op zijn gevoel wanneer hij moet bepalen of werkstukken door leerlingen zelf gemaakt zijn. ,,Je ziet het vooral aan het taalgebruik. Er zit een soort flauwheid in die je ook hebt bij een kant-en-klaarmaaltijd. Dat is het gemiddelde van wat iedereen lekker vindt, maar eigenlijk smaakt het naar niets. Zo is dat bij het gebruik van ChatGPT ook.”

De beste manier om met programma om te gaan

Vaste regels rondom het gebruik van ChatGPT liggen er niet. Daarvoor gaan de ontwikkelingen nog veel te snel, weten zowel Pelgrim als Saçan. Er wordt desondanks wel nagedacht over wat de beste manier is om met het programma om te gaan. De werkgroep van Fontys komt na de zomervakantie met een geüpdatete versie van hun advies en Pelgrim wordt op de ‘Knip’ na de vakantie ict-coördinator, waarbij het gebruik van ChatGPT ook de revue zal passeren.

Studente Meeuwsen snapt ook wel dat het niet de bedoeling is om complete stukken werk in te leveren die ze niet zelf gemaakt heeft. ,,Dat is gewoon fraude.” Maar het programma helpt haar ook tijdens het leren voor tentamens. ,,Soms lees ik het boek en begrijp ik een vakterm niet. Dan voer ik die in in ChatGPT met de vraag erbij of het een voorbeeld kan geven. Dat antwoord schrijf ik dan weer op in mijn notities en zo begrijp ik de stof beter.”

‘Delen van kennis zo belangrijk’

Dat er aandacht besteed wordt aan het gebruik van AI-programma’s is voor scholen van groot belang. ,,Ik denk dat het vooral goed is dat we als docenten met elkaar in gesprek blijven over wat we zien”, zegt Pelgrim. ,,Niet iedereen is even goed op de hoogte van de laatste ontwikkelingen, daarom is het delen van kennis zo belangrijk.”

[…]