Griet op de Beeck, Kom hier dat ik u kus

Beoordeling: 4 sterren

Nadat ik vorig jaar goede verhalen hoorde over de komst van Griet op de Beeck naar het Literair Café Helmond en diverse leerlingen dit boek op hun lijst zetten, kon ik natuurlijk niet achterblijven. Kom hier dat ik u kus is een gaaf boek. Alles wat niet wordt gezegd, dat je weet omdat je volwassen bent en de hoofdpersoon voor een groot deel nog jong, is mooi. De suggesties zijn interessant: je hebt genoeg puntjes om mooie lijntjes te trekken, maar er is genoeg ruimte om zelf te interpreteren. Wel is het boek bij vlagen wat langdradig, waardoor ik geen vijf sterren ga geven. Maar een schrijfster waar ik nog meer van zou willen lezen.

Robert van Gulik, Vier vingers (boekenweekgeschenk 1964)

Beoordeling:4 sterren

Ik kende voor dit boekje Robert van Gulik niet, maar hij toont zich in Vier vingers een kundig schrijver. De oosterse wereld spreekt aan en het verhaal intrigeert en boeit het hele boekenweekgeschenk lang. Het leest als een trein, zonder dat het té makkelijk is en komt ook niet als meer dan 50 jaar oud boek over. Toch is er een probleem met dit verhaal en dat is wat ik maar de Baantjer-ontknoping zal noemen. Alles is vaag en alle opties liggen nog open en door een briljante ingeving van de hoofdpersoon lost het mysterie zich in enkele pagina’s op. Wat enkel nog ontbreekt is een bruin café met een neut. Jammer, want het boekje is zijn vier sterren meer dan waard.

Macellus Emants, Een nagelaten bekentenis

Beoordeling: 5 sterren

Tijdens mijn studie was ik al fan van Een nagelaten bekentenis. Een mooi voorbeeld van een naturalistische roman, maar waar Frederik van Eeden soms té academisch is in zijn manier van schrijven en Couperus te weelderig en wollig, kent Emants een mooie stijl. Krachtig, met best wel rijke zinnen, maar toch toegankelijk genoeg voor een 21e-eeuwse lezer. En ondanks het verklappen van het plot in de eerste zin, blijf je als lezer geboeid hoe het zo gekomen is dat zijn vrouw dood en al begraven is. Een prachtig boek voor iedereen die wat ouders te lezen zoekt.

Esther Gerritsen, Broer

Beoordeling:5 sterren

Ook al ben je lyrisch over diverse eerdere boekenweekgeschenken (De zomer hou je ook niet tegen bijvoorbeeld), dit is een van de beste boekenweekgeschenken ooit geschreven. Het is een supersterk verhaal en kent veel spanning. Die spanning zit hem niet in de gebeurtenissen an sich, maar doordat heel veel onbenoemd blijft en gesuggereerd wordt. Je krijgt een prachtig inkijkje in de ontwrichting van het leven van de hoofdpersoon, maar wie is daar nu eigenlijk de schuldige aan. Haar broer?

P.F. Thomese, Schaduwkind

Beoordeling:

Wat een prachtig boek. Wat een prachtig boek! Wat is Schaduwkind een prachtig boek! Als er één boek is dat direct onder mijn huid ging zitten de laatste tijd, dan is het wel dit boek. Als je zelf kinderen hebt, voel je gelijk mee met het verlies da Thomese in dit boek beschrijft. Maar Thomese kiest niet voor het platte verdriet. Met allerlei poëtische zinnen en prachtige beeldspraak geeft hij weer wat er met de ik-figuur en zijn vrouw gebeurt. Twee pareltjes:

Ons leven is dichtgeslagen als een boek waarin we hadden liggen lezen. Nu we het weer oppakken, kunnen we de bladzijde niet meer vinden waar we gebleven waren.

en

Ik weet je voor altijd hier, in de coulissen van ons familietheater. Terwijl op het toneel het doek opgaat en het publiek in de donkere zaal de adem inhoudt, sta jij klaar. Sta jij voor altijd klaar. Zelfs als het publiek al naar huis is en de lichten gedoofd zijn, sta jij nog klaar.

Maar er zijn meer mooie zinnen. De zinnen zijn over het algemeen kort, maar dat is gek genoeg niet storend. Je leest het boek in een ruk uit en vervolgens ijlt Schaduwkind nog een hele tijd na.

Jonas Jonasson, De 100-jarige man die uit het raam klom en verdween

Beoordeling: 5 sterren

Je hoort soms iedereen lyrisch over een boek of film, maar dan lees je het zelf en valt het erg tegen. Dat is absoluut niet het geval met De 100-jarige man die uit het raam klom en verdween. Een prachtig verhaal dat qua structuur soms wat doet denken aan de opzet van Dan Brown en daarnaast veel weg lijkt te hebben van Forrest Gump als het om Alans levensverhaal gaat. Het verhaal is totaal ongeloofwaardig, maar zo geschreven dat je volledig meegaat in de realiteit van het boek. Een rijke roman vol talige en verhaaltechnische details, maar ook voor de op spanning gerichte lezer veel interessants.

Frederik van Eeden, Pauls ontwaken

Beoordeling: 4 sterren

De negentiende eeuw, de literair mooist eeuw ooit, heeft weer een pareltje aan mij getoond: Pauls ontwaken. Frederik van Eeden schreef voor zijn overleden zoon een requiemroman, zoals A.F.Th. van der Heijden dat in deze eeuw voor zijn zoon ook deed. Ook in dit boek toont zich de psychoanalyticus en naturalist Van Eeden. Maar wat een opvallend verschil is met onder andere Van de koele meren des doods is dat hij hier geen afstand tot zijn onderzoeksobject kan bewaren. De emotie schijnt door de naturalistische beschrijving van Pauls natuur (persoonlijkheid) en sterven (ontwaken).

Bovendien heb ik bij Van Eeden de alzielgedachte leren kennen tijdens mijn studie en die zie je in Pauls ontwaken zeker terug. Het enige dat maakt dat ik toch geen vijf sterren geef voor dit boek, is het feit dat het boek na verloop van tijd best eentonig wordt. Het is superinteressant, bij vlagen briljant, maar niet altijd en overal.

Johnathan Swift, Gulliver’s travels (deel 1 en 2)

Beoordeling: 4 sterren

Gulliver’s Travels of volledigerwijs Travels into Several Remote Nations of the World. In Four Parts. By Lemuel Gulliver, First a Surgeon, and then a Captain of Several Shipsis de grote roman, de klassieker van Johnathan Swift. En dan heb ik deze ook nog gelezen in de vertaling van Albert Verwey, de grote laat-negentiende-eeuwse dichter en essayist. Het verhaal is intelligent, interessant, maar na het eerste deel, vervalt Swift wat in herhaling. Zijn doel is dan ook niet originele landen laten zien, maar Engeland en Europa een spiegel voorhouden.

Toch heb ik me ondanks de contextgebonden boodschap en de soms gedateerde humor erg vermaakt met het boek, ook al heb ik het tussen deel 1 en 2 even weggelegd om het herhalingsprobleem te vermijden. Een groots boek, dat bleek al en dat zie ik bij lezen ook.

Hugo Claus, Omtrent Deedee

Beoordeling: 3 sterren

Hugo Claus is een groot schrijver, maar Hugo Claus is ook een lastig schrijver. Zijn werk begint bijna altijd middenin een situatie, waarin pas heel langzaam en op een impliciete manier duidelijk wordt wat er allemaal speelt. Daarbij is de stijl van Claus vaak behoorlijk lastig: lange zinnen vol wendingen.

Omtrent Deedee las ik tijdens mijn studie voor Moderne Letterkunde van Jos Muyres aan de Radboud Universiteit. We bespraken in het eerste jaar de roman en bezochten vervolgens de toneelbewerking bij het Vrijdagtheater in Nijmegen. Die besprekingen, het toneelstuk en de kennis die ik daar heb opgedaan in 2003 of 2004 is inmiddels behoorlijk weggezakt uiteraard, maar bij herlezing helpt het wel de roman te doorgronden.

Want de stijl, de opbouw, het impliciete: het gebeurt allemaal ook in Omtrent Deedee. De explosie in de familie op het feest begint heel sluimerend en komt langzaam, maar met steeds rasser schreden tot een ontknoping. Het is interessant, maar ook erg ontoegankelijk; te ontoegankelijk om echt leuk te zijn, maar wel knap geconstrueerd.

Thomas More, Utopia

Beoordeling: 5 sterren

Niet alle teksten die honderden jaren oud zijn, zijn nog leesbaar. Nog veel minder teksten die honderden jaren oud zijn, zijn actueel en bieden de lezer van vandaag nog inzichten. De visie die More in Utopia uiteen zet is opvallend liberaal en positief, maar kent ook wel erg socialistische trekken. De uitgave in de Perpetua-reeks is erg mooi: een goed nawoord, strakke vertaling en handige bijlagen.

De rijkdom van dit boek is het beste met enkele citaten aan te geven. Het liberale wordt met name duidelijk wanneer More het onderwerp euthanasie bespreekt:

Wanner iemand aan hun oproep gehoor geeft beëindigt hijzelf zijn leven door te stoppen met eten of er worden voorzieningen getroffen waardoor hi ongemerkt in zijn slaap overlijdt. […] Euthanasie is in hun ogen een waardige manier va sterven, maar dat geldt niet voor zelfmoord. (blz. 117-118)

Ook wanneer het gaat om het regelen van zaken door mensen onderling (vertrouwen) in plaats van via regels (verdragen).

[…] blijven Utopianen toch vinden dat het niet juist is dat volkeren met elkaar verdragen sluiten, want daardoor gaan ze denken dat ze van nature vijanden zijn (alsof er geen natuurlijk band zou bestaan tussen volkeren die vlak bij elkaar  wonen en alleen door een heuvel of een rivier van elkaar gescheiden zijn) en geloven dat ze het volste recht hebben elkaar naar het elven te staan […] Door je juist te richten op wat je gemeen hebt bereik je hetzelfde als met een verdrag: mensen voelen een sterkere band als die berust op oprechte vriendschap dan op een verdrag vol mooie woorden. (blz. 126)

Meer passend in zijn tijd en daarmee minder zijn tijd ver vooruit zijn passages over onder andere de verschillende menssoorten met elk hun eigen volksaard en de gemeenschapscultuur waarin God een grote rol heeft en ongeloof zelfs bestraft wordt.