De Bijbel (2)

Na mijn vorige bericht over de Bijbel, heb ik weer enkele delen gelezen. Ik moet zeggen dat ik de Bijbel een stuk rijker vindt, dan ik vroeger dacht. In kinderbijbels en tijdens de mis in de katholieke kerk wordt een selectie uit de verhalen genomen, die past binnen de katholieke (christelijke?) geloofsleer, maar je mist daardoor een boel mooie en interessante teksten.

Jozua
Het boek Jozua, over de verovering van het land Kanaän door de Israëlieten, was voor mij een eye-opener. De strijd die de Joden hier voeren tegen andere volken in het gebied, de verdeling van het land en de continue dreiging van oplaaiende strijd verklaarde voor mij veel van de huidige houding van het land Israël ten opzichte van de wereld om het land heen. Jozua getuigt van ontluikend nationalisme: een bedoeïnenvolk wordt een volk met een vaste, door God aangewezen woonplaats en die woonplaats wordt bestreden: dat was duizenden jaren geleden zo en nu nog steeds.

Dat ik in de politieke kwestie geen standpunt inneem, lijkt me vanuit mijn ondeskundige positie in dezen logisch, maar enig begrip voor de Israëlische manier van denken heb ik aan Jozua wel overgehouden.

Rechters
Het boek rechters borduurt voort op die staatkundige hervorming die in Jozua is ingezet. Een stammenvolk, geleid door spirituele leiders moet strijd blijven voeren met de omringende volken. Het bloed spat werkelijk van de pagina’s en het leest op veel plekken als een spannend jongensboek. Het verhaal van Samson en Delilah vond ik overigens wel erg tegenvallen: in de moderne beeld- en literaire cultuur is het een groots meeslepend verhaal geworden; het Bijbelse verhaal steekt er wat schraal bij af, helaas.

Ruth
Het verhaal Ruth heeft mij niet bijzonder geraakt, maar het is een leuk verhaal dat nogal romanachtig aandoet. Een compact verhaal met een begin, midden en slot, duidelijke ‘plot’ en boodschap. Geen erg opvallend boek, maar wel een Zowel voor christenen als voor Joden heeft het boek een bijzondere betekenis, maar voor mij, als ongebonden spiritueel heeft het boek, behalve zijn verhaaltechnische waarde, weinig spiritueels te bieden.

1 Samuel
Het eerste boek Samuel lijkt in opzet en doel erg op wat ik uit de middeleeuwse literatuur al kende uit de Karelepiek en Arthurepiek: literatuur met als doel een groot koning te eren. Vooral wanneer daar (zoals later ook vaak nagevolgd) een minder sympathieke ouder naast wordt geplaatst is het effect groot. Het begin van een literairhistorische traditie die in 1 Samuel goed is uitgevoerd. Een dramatisch sterk verhaal dat, ondanks de structuur en voornamelijk het taalgebruik in de door mij gelezen versie, plezierig leest.

Tijdens het lezen van het boek 1 Samuel kwam ik toevallig de website www.voorleesbijbel.nl tegen. Een leuke website waar een luisterversie van de Bijbel te vinden is. Deze versie is tijdens een marathonvoorleessessie ingesproken door diverse vrijwilligers: een bijzonder project, waar ik vanaf nu gebruik van zal gaan maken. Ik heb ontdekt dat het voorgelezen krijgen van deze oude, nogal taaie tekst, plezieriger is dan het zelf te lezen op van dat dunnen papier met die erg kleine lettertjes.

Jacob Cats, Huwelijk

Huwelijk Beoordeling:4 sterren

Een nieuw jaar en direct een nieuwe recensie. Deze keer van Huwelijk van Jacob Cats. Hoewel de inhoud van het boekje en de gedateerdheid ervan het lezen soms wat saai maken, is dit toch wel een erg boeiend en goed geschreven boek. Niet alleen verschaft het de huidige lezer inzicht in de manier waarop in de 17e eeuw tegen het huwelijk aan werd gekeken, maar ook laat het de basis van onze huidige visie zien op het huwelijk, de rol van man en vrouw en de manier waarop een niet-getrouwde vrouw zich hoort te gedragen. Daarnaast is Cats een begiftigd schrijver: de diverse literaire vormen die in het boek voorkomen en de manier waarop hij zijn boodschap verwoord, aangepast aan het beoogde publiek, laten zien dat hij de taal meester was. Een mooi boekje, zeker in de Griffioenversie die ik heb gelezen.

Emma Donoghue, Room (Kamer) (voorpublicatie)

Beoordeling:2 sterren

In BOEK Magazine stond ook deze keer weer een voorpublicatie van een boek. Kamer van Emma Donoghue vertelt het verhaal van Jack en Mam. Het is Jacks verjaardag, hij wordt al vijf. Jack leeft met Mam in Kamer, waarvan de deur op slot zit. Kamer heeft alleen een dakraam en is elf vierkante meter groot. Jack is dol op televisie kijken; Dora de Explorer is zijn vriendin, maar hij weet dat wat hij op televisie ziet niet echt is. Alleen hijzelf is echt, en Mam, en de dingen in Kamer. En Ouwe Nick die ’s nachts vaak komt. Dan zit Jack in de kast en kraakt het bed.*

Kamer is een bijzonder boek. De eerste paar pagina’s die in BOEK werden gepubliceerd maken nieuwsgierig, maar het kunstje dat Donoghue toepast gaat ook snel vervelen. Het verhaal maakt nieuwsgierig, maar eigenlijk heb ik door het me storen  aan het stijltje ook helemaal geen zin om dit boek te lezen. Een origineel verhaal, ongetwijfeld een goed boek, maar ook een vermoeiend kunstje. Nog even twee sterren.

*Bron: Athenaeum.nl

Nelleke Noordervliet, Snijpunt

Snijpunt Beoordeling: 4 sterren

Twee levens, Nora Damave en Guido Kaspers, ooit verbonden in een huwelijk waaruit Franca is voortgekomen. Twee generaties in een veranderende wereld, drie personen die op een snijpunt van hun leven komen.*

De vorige roman die ik van Noordervliet las, Pelican Bay, vond ik op basis van inhoud, structuur en ‘lekker lezen’ briljant. Snijpunt is minder. Ook dit boek leest erg lekker en heeft een goede structuur. Waar het misgaat is de filosofische basis van het boek. In beide romans wil Noordervliet een filosofisch thema verwerken in haar verhaal: bij Pelican Bay was dat de Verlichting versus de ‘verlichting’ van de jaren ’60 van de 20e eeuw. De strijd tussen humanisme en religie die in Snijpunt wordt aangesneden licht er echter veel dikker bovenop. Het is alsof er over het vorige boek een licht sausje filosofie was gesprenkeld en over dit boek een dikke pap druipt die het lezen vermoeit.
Wie daar echter doorheen weet te kijken, vind in Snijpunt een mooi verhaal dat spannend is om te lezen, je blijft boeien tot het slothoofdstuk en prachtig in elkaar is gezet.

*Bron: flaptekst Snijpunt

Ramsey Nasr, onhandig bloesemend

Onhandig bloesemend Beoordeling: 3 sterren

Waar ik de eerste bundel van Ramsey Nasr nog erg goed vond, vind ik deze bundel wat meer tegenvallen. Zijn poëzie wordt hermetischer, de focus verschuift van een mooie balans tussen inhoud en vorm erg naar de vorm en dan in bijzonder de klank. In zijn werk als Dichter des Vaderlands is die focus regelmatig te ver doorgeschoven naar inhoud. Wanneer Nasr de balans tussen vorm en inhoud optimaal weet te maken, is hij op zijn sterkst. Dat is in Onhandig bloesemend dus niet het geval, maar een ruime voldoende krijgt hij van mij toch wel voor deze dichtbundel.

Ramsey Nasr, 27 gedichten & geen lied

27 Gedichten & Geen lied Beoordeling: 4 sterren

Na het lezen van Ramsey Nasrs “Mijn nieuwe vaderland” heb ik zijn dichtbundels, die ik al enkele jaren in de kast heb staan, weer eens gepakt en ‘herlezen’. Het debuut van Nasr vond ik erg goed. Niet alle gedichten spraken me evenzeer aan, maar Nasr is een geweldig talent. Hij weet thema’s, soms zeer klein, soms zeer universeel, op een prachtige, verfijnde en zeer rake manier neer te zetten. Een zeer veelbelovend debuut (kan ik achteraf makkelijk zeggen).

Carry Slee, Spijt!

Spijt! Beoordeling: 1 ster

Jochem voelt zich niet erg gelukkig in de tweede klas. Hij is het mikpunt van getreiter. David doet er niet aan mee, maar hij durft er niks van te zeggen. De klassenleraar, die gymnastiek geeft, grijpt ook niet in., Hij heeft een hekel aan dikke Jochem. Jochem lijkt zich niets aan te trekken van de pesterijen, die elke dag erger worden. Als de klas weer eens dubbel ligt, lacht hij zelf mee.
Maar op een ochtend krijgen ze van de rector te horen dat Jochem na de klassenavond niet is thuisgekomen. David voelt zich schuldig. Waarom heeft hij zijn mond ook nooit opengedaan? Samen met een vriendin gaat hij Jochem zoeken om te zeggen dat het hem spijt.
Dan vinden ze Jochems tas in het meer. Misschien is het al te laat….*

Waar ik bij Kappen nog waardering kon opbrengen voor de manier waarop Slee voor haar doelgroep prachtige boeken schrijft, lukte me dat bij Spijt! helaas niet meer. Wat een saai boek! Ik heb het na 1/3e weggelegd en kan mezelf er niet toe zetten de rest van het boek ook te lezen. Het is (mede door de weinig verhullende flaptekst) een zeer voorspelbaar boek, de personages zitten zo vast in hun type dat hun gedrag, gesprekken en gedachtes na één pagina uit te tekenen zijn en het tempo ligt ontzettend laag. Daar komt nog bij dat ik geen probleemboekenlezer ben, nooit geweest ook, en ik weet ook wat mijn probleem is: ik ben geen meisje van 13. Dit soort boeken is erg gebonden aan leeftijd en geslacht en als jongen van boven de 25 pas ik duidelijk niet meer in de doelgroep.

Bron: flaptekst Spijt!

Drs. P, Tuindersliedboek

Beoordeling:4 sterren

Drs. P schreef diverse gedichten over allerlei soorten groenten en fruit. Voor iemand die van jongs af aan al geen groot fan is van de meeste soorten groente en fruit. De taalvirtuositeit spat van de bladzijdes, maar ook is de grap vrij snel duidelijk en is de lol van het lezen van deze bundel snel voorbij. Af en toe een gedicht uit deze bundel lezen is een feest, maar ook hier geldt ‘overdaad schaadt’.

Harry Mulisch, Het theater de brief en de waarheid (boekenweekgeschenk 2000)

Beoordeling: 5 sterren

Harry Mulisch heeft zijn fantasie losgelaten op de affaire Croiset uit 1987, waarbij de acteur Jules Croiset naar aanleiding van de voorgenomen opvoering van Fassbinders toneelstuk ‘Het vuil, de stad en de dood’, een dreigbrief schreef aan zichzelf en zijn gezin en zijn eigen ontvoering ensceneerde.*

Harry Mulisch heeft briljante boeken geschreven en dit boekenweekgeschenk is er één van. Het theater de brief en de waarheid is een prachtig verhaal waarin Mulisch een spannend spel speelt met de waarheid. In prachtige (doch eenvoudige) bewoordingen schetst hij een verhaal en via een elegante ‘bridge’ zet hij er een verhaal diametraal tegenover die een bijzondere symbiose aangaan. En ondanks dit ingenieuze spel, is het nog steeds een leesbaar boek waarin concrete zaken een rol spelen. Het theater de brief en de waarheid zou met gemak een magisch-realistisch of surrealistisch boek genoemd kunnen worden en sinds mijn ‘ontdekking’ van het genre met Belcampo ben ik echt een fan van dit soort werken. Een topper!

*Bron: boeken.vpro.nl

Thomas François Burgers, Dorp in het onderveld

Dorp in het onderveld Beoordeling: 4 sterren

Thomas François Burgers (1834-1881) is in de geschiedenis van Zuid-Afrika vooral bekend gebleven als president van Transvaal. Ook in de kerkgeschiedenis geniet hij een zekere bekendheid. Voordat hij president werd, was Burgers predikant in de Kaapkolonie een predikant die bij zijn gemeenteleden zoveel weerstand opriep dat hij door de Synode van de Nederduits Hervormde Kerk geschorst werd. Maar als auteur van verhalen over het leven in een Afrikaans dorp in het midden van de negentiende eeuw is Burgers zo goed als vergeten. Hoewel zijn verhalen geschreven zijn in de traditie van het in het negentiende-eeuwse Nederland zo populaire humoristisch-realistische proza, heeft hij de Nederlandse literatuurgeschiedenis, laat staan de liiteraire canon, nooit gehaald. Daarvoor was zijn werk te Afrikaans. Maar ook in de geschiedenis van de Afrikaanse letterkunde was hij niet welkom, want al was hij geboren en getogen Afrikaner, Burgers hoorde tot de generatie auteurs die als ze de pen ter hand namen geen Afrikaans maar Nederlands schreven.Als een in het Nederlands schrijvende Zuid-Afrikaan is Burgers tussen wal en schip geraakt een daardoor is zijn werk, om Lodewijk van Deyssel te citeren, ‘ergens in de onmetelijke steppe der vergetelheid’ terechtgekomen.*

Dorp in het onderveld is niet alleen een goed geschreven boek, het is ook een interessant boek. De verhalen die Burgers beschrijft geven een goed beeld van het leven in een klein Zuid-Afrikaans dorp in de negentiende eeuw. Burgers verhalen hebben kwaliteit, zowel stilistisch als qua structuur en opbouw. Wel moet je er even goed voor gaan zitten als je aan dit boek begint: zijn stijl en de afstand in tijd en cultuur vereisen nauwkeurige lezing, rust en concentratie.

*Flaptekst Dorp in het onderveld