Mooie zinnenboek – Uit: Spreuken 9 en 17

Bij het lezen van het boek Spreuken uit de Bijbel vielen mij twee verzen op. Allereerst deze:

Een wijze wordt nog wijzer als je hem berispt,
een rechtvaardige vergroot zijn inzicht door wat je hem leert.*

Dat waar ik in de lerarenopleiding mee werd doodgegooid, kwam dus ook al in de Bijbel voor: reflectieve vaardigheden. Hij staat in Spreuken echter wat mooier verwoord dan in de readers van het ILS.

Een andere spreuk die mij aan het denken zette was de volgende:

Kleinkinderen zijn voor grootouders de kroon op hun leven,
kinderen zijn trots op hun voorouders.**

Mijn eerste ingeving was dat deze spreuk, naast het gebod ‘eert uw vader en uw moeder’ een soort wederkerigheid aanbrengt: niet alleen naar de voorgaande generaties moet er eer worden gebracht, ook nageslacht heeft een rol van betekenis in het leven. Toch is het de vraag of deze interpretatie niet vooral bij mij ligt. Zeker gezien de context, maatschappij waaruit deze tekst voortkomt en andere spreuken die oproepen je kind toch vooral lief te hebben door het te tuchtigen onderbouwen die conclusie.

*Bron: Bijbel, hoofdstuk Spreuken 9, vers 9 en 10
**Bron: Bijbel, hoofdstuk Spreuken 17, vers 6 en 7

De Bijbel (5)

De drie volgende boeken van de Bijbel waren een stuk beter te verteren dan de grote hoeveelheid droge ‘historie’ en die nog niet altijd even boeiende verhalen die ik heb verwerkt in de voorgaande hoofdstukken. Zowel Job als de Psalmen en de Spreuken hebben een bijzondere vorm en dat leest (of luistert, in mijn geval) erg plezierig.

Job
Het boek Job was erg interessant en de dialoogvorm paste erg goed bij de inhoud van het verhaal. De vorm doet behoorlijk Socratisch aan en de diepe filosofische argumentaties zijn soms wat lastig te volgen. Toch geeft dit boek veel inzicht in de manier van denken van veel joden en christenen.

Psalmen
Het boek Psalmen heb ik niet helemaal gelezen. Dat hoeft ook niet; bij poëzie kun je rustig bladeren, lezen of herlezen. Er zitten mooie liederen tussen, anderen zijn minder. Wel is duidelijk dat in de vele liederen een aantal thema’s telkens terugkomen: eerbied voor God, een roep om hulp en angst voor de toorn van God of de dood. De psalmen deden mij weinig, ook al heb ik er vroeger vele van gehoord toen ik nog naar de kerk ging. Ik had zelfs geen glimp van herkenning. Blijkbaar deden de Psalmen mij vroeger ook al niet veel, anders had ik ze wel onthouden of in elk geval zinsnedes ervan.

Spreuken
Het boek Spreuken was opnieuw interessant op een filosofische manier. Salomo’s stijl vind ik minder sterk dan die van o.a. David. Salomo is meer straight to the point, een soort do’s-en-don’t’s-lijstje. De andere schrijvers van dit boek zijn poëtischer. En dit boek heeft me zelfs een paar mooie zinnen opgeleverd.

De Bijbel (4)

Ik had, zo was een tijdje geleden in Bijbel (3) te lezen, de boeken Kronieken 1 en 2 overgeslagen, omdat ik na Koningen 1 en 2 de opsommerige geschiedenisboeken nogal zat was. Kom ik er bij Ezra achter dat ik de grote koningen zoals David en Salomo heb overgeslagen. Nou, die komen dus nog aan de beurt, maar eerst even wat andere kost. Nou ja…

Het boek Ezra doet nog erg veel denken aan de boeken Koningen, veel beschrijvingen van non-fictionele details en daarmee een te grote hoeveelheid geschiedenis met daarin enkele literaire krenten. Wel leuker om te lezen dan te puur non-fictionele voorgaande vier boeken, maar toch. Blijkbaar ben ik in de Bijbel toch meer op zoek naar de mooie volksverhalen dan de geschiedenis van ‘mijn voorvaderen’.

Nehemia past wat dat betreft beter in mijn straatje. Zo is het ik-perspectief zeer opvallend en dat maakt ook het lezen van dit boek een stuk fijner. De inhoud van het boek is interessant en ook wel leuk, maar niet superboeiend. Het is een mooie opmaat naar het meer verhalende Esther.

Esther is een spannend verhaal en eindelijk weer een bijbelboek met een kop en een staart. Het is zeer aangenaam om te lezen, bevat een goede opbouw, mooie plot en duidelijke boodschap. Een bijbelverhaal zoals ik me dat van vroeger herinner en waarom ik ook zo enthousiast was bij de start van mijn bijbelherlezing. Hopelijk blijft dat zo bij het vervolg.

De Bijbel (3)

Na mijn vorige berichten over de Bijbel, volgt er nu een wat minder enthousiast bericht. Uiteraard doet ook het boek 2 Samuel (net zoals 1 Samuel) erg denken aan de teksten over grote koningen en past het in dezelfde traditie. Wat verder opvalt aan 2 Samuel is de hoeveelheid bloed die er van de pagina’s spat. Hoeveel doden zouden er in totaal vallen in dat boek?

De daaropvolgende boeken zijn allemaal niet leuk om te lezen. De reden is eenvoudig: het zijn non-fictieachtige boeken die sterk doen denken aan een politiek geschiedenisboek of een politieke biografie en minder aan een ‘leesverhaal’. In 1Koningen was de figuur van Elia en de verhalen rondom deze profeet wel boeiend. Zijn relatie met de koning van Israël doet denken aan de relatie tussen bijvoorbeeld Merlijn en Arthur (hoewel er tussen Elia en Achab een grotere spanning was dan tussen Merlijn en Arthur).

2 Koningen was leesbaarder dan 1 Koningen. Ook hier weer doden bij bosjes, maar dat kon  het leesgenot, dat tot een dieptepunt aan het zakken was, niet keren. Bij 1 Kronieken ben ik gestopt met het lezen van de droge opsommingen van elkaar opvolgende koningen en aan 2 Kronieken ben ik niet eens meer begonnen. Ik wilde graag de hele Bijbel lezen, maar van dit deel heb ik een duidelijke indruk en wil ik mezelf gemotiveerd houden, dan moet ik nu eerst maar eens verder met Ezra en Nehemia. Wellicht keer ik later nog een keer terug bij de Kronieken.

De Bijbel (2)

Na mijn vorige bericht over de Bijbel, heb ik weer enkele delen gelezen. Ik moet zeggen dat ik de Bijbel een stuk rijker vindt, dan ik vroeger dacht. In kinderbijbels en tijdens de mis in de katholieke kerk wordt een selectie uit de verhalen genomen, die past binnen de katholieke (christelijke?) geloofsleer, maar je mist daardoor een boel mooie en interessante teksten.

Jozua
Het boek Jozua, over de verovering van het land Kanaän door de Israëlieten, was voor mij een eye-opener. De strijd die de Joden hier voeren tegen andere volken in het gebied, de verdeling van het land en de continue dreiging van oplaaiende strijd verklaarde voor mij veel van de huidige houding van het land Israël ten opzichte van de wereld om het land heen. Jozua getuigt van ontluikend nationalisme: een bedoeïnenvolk wordt een volk met een vaste, door God aangewezen woonplaats en die woonplaats wordt bestreden: dat was duizenden jaren geleden zo en nu nog steeds.

Dat ik in de politieke kwestie geen standpunt inneem, lijkt me vanuit mijn ondeskundige positie in dezen logisch, maar enig begrip voor de Israëlische manier van denken heb ik aan Jozua wel overgehouden.

Rechters
Het boek rechters borduurt voort op die staatkundige hervorming die in Jozua is ingezet. Een stammenvolk, geleid door spirituele leiders moet strijd blijven voeren met de omringende volken. Het bloed spat werkelijk van de pagina’s en het leest op veel plekken als een spannend jongensboek. Het verhaal van Samson en Delilah vond ik overigens wel erg tegenvallen: in de moderne beeld- en literaire cultuur is het een groots meeslepend verhaal geworden; het Bijbelse verhaal steekt er wat schraal bij af, helaas.

Ruth
Het verhaal Ruth heeft mij niet bijzonder geraakt, maar het is een leuk verhaal dat nogal romanachtig aandoet. Een compact verhaal met een begin, midden en slot, duidelijke ‘plot’ en boodschap. Geen erg opvallend boek, maar wel een Zowel voor christenen als voor Joden heeft het boek een bijzondere betekenis, maar voor mij, als ongebonden spiritueel heeft het boek, behalve zijn verhaaltechnische waarde, weinig spiritueels te bieden.

1 Samuel
Het eerste boek Samuel lijkt in opzet en doel erg op wat ik uit de middeleeuwse literatuur al kende uit de Karelepiek en Arthurepiek: literatuur met als doel een groot koning te eren. Vooral wanneer daar (zoals later ook vaak nagevolgd) een minder sympathieke ouder naast wordt geplaatst is het effect groot. Het begin van een literairhistorische traditie die in 1 Samuel goed is uitgevoerd. Een dramatisch sterk verhaal dat, ondanks de structuur en voornamelijk het taalgebruik in de door mij gelezen versie, plezierig leest.

Tijdens het lezen van het boek 1 Samuel kwam ik toevallig de website www.voorleesbijbel.nl tegen. Een leuke website waar een luisterversie van de Bijbel te vinden is. Deze versie is tijdens een marathonvoorleessessie ingesproken door diverse vrijwilligers: een bijzonder project, waar ik vanaf nu gebruik van zal gaan maken. Ik heb ontdekt dat het voorgelezen krijgen van deze oude, nogal taaie tekst, plezieriger is dan het zelf te lezen op van dat dunnen papier met die erg kleine lettertjes.

De Bijbel

Is het mogelijk een recensie te schrijven over de Bijbel? Ik heb deze zomer* de Bijbel maar eens uit de kast gepakt, omdat mijn bijbelkennis soms toch wel wat te wensen overlaat bij het lezen van andere literatuur. Bovendien heb ik sommige delen van de Bijbel nog nooit gelezen: het Hooglied en diverse brieven van apostelen zijn mij nog volledig onbekend evenals grote delen van het oude testament. Een katholieke opvoeding brengt, in tegenstelling tot een protestante, weinig bijbelstudie met zich mee.

Zoals met elk boek dat ik lees, schrijf ik daar graag iets over op mijn website. De Bijbel stelde me echter voor een dilemma: kan ik dit boek behandelen als een literair object, of heeft het toch een andere status?

Ik vind in elk geval niet dat ik de Bijbel als elk ander boek kan behandelen. Een beoordeling met sterren is ook onmogelijk om te bepalen: het is per slot van rekening een samenstelsel van boeken, geschreven over een periode van honderden, misschien wel duizenden jaren. Daarnaast kun je een boek dat zo’n belangrijk onderdeel van diverse wereldbeschouwingen, religieuze twisten en huidige maatschappelijke ontwikkelingen uitmaakt niet vangen in een korte beoordeling van twee of drie alinea’s. Ik moet wat dit betreft grondiger te werk gaan.

Toch wil ik graag wat schrijven over dit boek. Een aantal jaar geleden heb ik de Koran gelezen en ik vind het jammer dat ik destijds nog geen website had om mijn leeservaringen vast te leggen. Ik herinner me dat ik het boek moeilijk door te komen vond, vooral vanwege alle herhalingen. Wellicht lees ik de Koran nogmaals (ik heb de editie die Kader Abdollah ervan maakte in de kast staan) en beschrijf ik mijn ervaringen met dat boek binnenkort. Nu wil ik in elk geval mijn observaties, overdenkingen en toch ook ‘recensistische’ blik over de Bijbel laten gaan. Eens in de zoveel tijd zal dit item wel weer voorbij komen: in één keer alles lezen vraagt toch wel erg veel tijd.

Genesis
Het boek Genesis heeft mij vooral inzicht opgeleverd. Ik kende de meeste verhalen hieruit al uit mijn kinderbijbel van vroeger (Bijbelse verhalen voor jonge kinderen, gekregen bij mijn eerste communie), maar de samenhang ertussen kende ik nog niet. Zo heb ik me altijd afgevraagd hoe de joden in Egypte terecht waren gekomen. Het boek leest als een cultuurhistorisch boek: ik zie zo voor me hoe deze verhalen bij kampvuren door bedoeïenen eeuwenlang zijn doorverteld en ze geven een groot inzicht in de manier waarop samenlevingen die op stamvorming zijn gebaseerd werken. Het scheppingsverhaal en de ellenlange lijsten met familieopvolgingen vond ik minder interessant en de vele herhalingen, ik vermoed ontstaan in de orale traditie,  maken de verhalen soms langer dan nodig.

Exodus
Ook Exodus was zeer leerzaam, maar was in opbouw behoorlijk saai: de grote lijst wetten past prima in het type tekst (ontstaansteksten van een volk), maar maakt het lezen van de tekst nogal saai. Ook de herhaling maakt het lezen saai, al wordt wel duidelijk welke wetten van groot belang worden geacht, zoals de sabbatsrust. Het uittochtverhaal zelf leest als spannend volksverhaal en na diverse documentaires op Discovery Channel en National Geographic hierover is het leuk om de originele tekst (zij het in vertaling, mijn Hebreeuws is niet meer wat het geweest is) te lezen. Het meest opvallend vond ik de menslijkheid van God. Zo krijgt God ‘spijt’ van besluiten die hij heeft genomen. Hoe past dit bij de gedachte dat God een groot plan heeft? Je gaat je bij dit soort fragmenten toch afvragen of God de mens naar zijn evenbeeld heeft geschapen of dat het omgekeerde eerder het geval is.

Leviticus, Numeri en Deuteronomium
De boeken Numeri, Leviticus en Deuteronomium waren bijna niet door te komen. Leviticus was erg weinig verhalend en de grote hoeveelheid wetten is interessant, maar voor een amateur is het niet interessant genoeg om allemaal te willen lezen. Wel levert het soms interessante inzichten op. Waarom gaan acteurs in films na de seks altijd douchen? Het Oude Testament geeft antwoord: na geslachtsgemeenschap dienen mensen zich te reinigen en zijn zij onrein tot de volgende dag. Sommige menselijke handelingen hebben diepe wortels.
Ook Numeri is niet om door te komen: het is wel interessant om te zien hoe gedurende de tekst het leiderschap van Mozes zich ontwikkeld, maar de lange lijsten volkstellingen maken deze volksvertelling over leiderschapsvorming niet tot leesbare lectuur.
Deuteronomium was een samenvattend boek en als je vlak ervoor de voorgaande boeken van het oude testament hebt gelezen voegt dit boek niet zeer veel toe. Wel is in dit hoofdstuk te zien dat Mozes een goede spreker moet zijn geweest; of in elk geval: hem wordt een briljante speech in de mond gelegd.

*augutus 2010