Miroslav Krleza, De Glembays

De Glembajs Beoordeling: 3 sterren

De Glembays is de virtuoos vertelde geschiedenis van de opkomst en ondergang van een aristocratische familie uit Zagreb. Aan het einde van de achttiende eeuw berooft en vermoordt de stamvader van de Glembays een handelsreiziger en legt zo het fundament voor het familiekapitaal. Honderdtwintig jaar later dansen zijn nazaten de charleston tussen de scherven van het Habsburgse keizerrijk terwijl de nouveaux riches staan te popelen om hun privileges over te nemen. Honderdtwintig jaar Europese geschiedenis, revolutie, kunst, oorlog, liefde, overspel en dood raast voorbij in De Glembays, een van de hoogtepunten in het oeuvre van de grote Midden-Europese schrijver Miroslav Krleža.*

De Glembays doet wat aantal personages betreft enigszins denken aan Oorlog en vrede van Tolstoj. Het eerste hoofdstuk is dan ook een aaneenrijging van genealogische gegevens en korte biografische schetsen. Een niet al te boeiend hoofdstuk waar je even doorheen moet. Dan volgen enkele hoofdstukken met mooi geschreven anekdotes en episodes uit het leven van diverse familieleden Glembay. Vooral het hoofdstuk De liefde van Marcel Faber-Fabriczy voor juffrouw Laura Warronigg roept veel herkenning op. Naarmate het boek vordert worden de personages echter steeds minder boeiend, verliezen de gebeurtenissen meer en meer relatie met de kern van de familie en leest het geheel steeds trager. Het boek was een tegenvaller en het maakt de flaptekst ‘geschiedenis van de opkomst en ondergang van een aristocratische familie’ voor mij niet waar. Krleza is een begenadigd schrijver met een wat archaïsche, typisch Oost-Europese schrijfstijl, maar inhoudelijk weet hij mij niet te binden. Eindoordeel: een beetje mwah…

*Bron: Flaptekst De Glembays

Tim Krabbé, Vertraging

Vertraging Beoordeling: 4 sterren

Jacques Bekker is op terugreis naar Nederland als het vliegtuig waarin hij zit een tussenlanding moet maken op Sydney. Van de drie uur vertraging maakt hij gebruik door een bliksembezoek te brengen aan zijn jeugdvriendin Moniek Illegems. Deze blijkt juist op het punt te staan haar biezen te pakken. Ze heeft zware fraude gepleegd en wordt om die reden gezocht door de politie. Wanhopig smeekt ze Jacques haar te helpen bij haar vlucht. Hij voelt daar aanvankelijk weinig voor, maar zwicht uiteindelijk en mist zo zijn vliegtuig. Daarna begint een heilloze tocht dwars door Australië met fatale gevolgen.*

Vertraging is een goed geschreven boek van een begenadigd schrijver. Ik kon me nog flarden van dit boek herinneren, omdat het op mijn leeslijst op het vwo heeft gestaan, maar pas nu kan ik Krabbés stijl en ambachtelijkheid pas echt waarderen.
Waar Tim Krabbé met Het gouden ei al liet zien de literaire technieken wat betreft spanning en tijd tot in de finesses te beheersen, doet hij dat met Vertraging opnieuw. Toch komt dit boek langzamer op gang en leest het eerste gedeelte als een soort roadmovie; niet het genre dat mijn grote voorliefde heeft. Naar het einde toe bouwt de spanning zich echter steeds meer op tot een prachtige climax. Zeker gaan lezen dit boek!

*Bron: flaptekst Vertraging

Tim Krabbé, Het gouden ei

Het gouden ei Beoordeling: 5 sterren

Als de vriendin van Rex spoorloos verdwijnt bij een tankstation in Frankrijk, heeft hij er alles voor over om erachter te komen wat er met haar is gebeurd. Jaren gaan voorbij als hij de mogelijkheid krijgt om achter de waarheid te komen. De lezer krijgt ondertussen ook een beeld van de dader voorgeschoteld.

Het gouden ei is een zeer spannend boek. Krabbé verstaat de kunst om precies voldoende informatie te geven en de emoties van de hoofdpersoon levensecht over te brengen. Met een eigen, bondige stijl, brengt Krabbé een hele wereld over. Hoewel hij werd en wordt verguisd door sommige critici, is hij wat mij betreft een echte aanrader, Het gouden ei voorop!

Gerrit Komrij, De klopgeest

De klopgeest Beoordeling: 5 sterren

Amsterdam, eind negentiende eeuw. Het is de tijd van het opkomend socialisme, van een grenzeloos vertrouwen in de toekomst en van een grote belangstelling voor spiritualiteit. De villa’s in Zuid schieten als paddestoelen uit de grond, terwijl een paar honder meter verderop de nauwe stegen en straatjes van de binnenstad krioelen van de hoeren, charlatans en potsenmakers.
Hector, een dandy in hart en nieren, weet vanuit de krochten van de stad het welvarende paradijs van de villawijk binnen te dringen door zich aan te bieden als medium – een bemiddelaar tussen de wereld van de geesten en die van de levenden. In de weelderige huiskamers van de rijken houdt hij seances voor een gretig publiek, en voldoet hij aan hun wensen, verlangens en dromen.
Ook Hectors beste vriend George heeft visioenen van een nieuwe wereld, zij het van een wat aardsere variant. Hij is een vurig pleitbezorger van het socialisme, dat onder de arme bevolking van de binnenstad aan de man gebracht moet worden. Hij bezoekt talloze bijeenkomsten waar wordt opgeroepen tot saamhorigheid en verzet tegen de machthebbers, en zoekt naarstig naar een manier om de heersende klasse ten val te brengen.
Terwijl de stad en haar bewoners zich krachtig een weg banen naar de nieuwe tijd, dromen Hector en George ieder op hun eigen manier van een betere toekomst. Dan komen ze er echter langzaam maar zeker achter dat hun idealen en visioenen niet meer zijn dan luchtkastelen, en vallen hun dromen een voor een aan gruzelementen.*

Het boek komt in de eerste helft langzaam op gang. Komrij schetst Amsterdam aan het einde van de jaren ’90 van de 19e eeuw, een typische fin-de-sciècledandy en een typische laat-negentiende-eeuwse socialist. Na deze schets komt het verhaal echter snel op gang. De vraag hoe Hectors werkzaamheden als medium in elkaar zitten, waarover je in de eerste helft met veel twijfels wordt opgezadeld, wordt langzaam opgelost.
De klopgeest
is een gerafineerde pronkkast, volgestouwd met Komrijs kennis van de negentiende eeuw. Waar Harry Mulisch doorgaans echter te duidelijk laat zien dat hij zijn kennis wil etaleren, zijn de pronkstukken van Komrij netjes geplaatst tussen de decorstukken van het verhaal. Het is boek met een mooi verhaal, stijlvol taalgebruik en het schetst een mooi beeld van de 19e eeuw.

*Bron: flaptekst De klopgeest

Rudyard Kipling, Kim

Kim Beoordeling: 3,5 sterren

Rudyard Kipling, winnaar van de Nobelprijs voor literatuur, schreef verschillende romans, waaronder Het jungleboek en het meesterwerk Kim. Kim (1901) is het kleurrijke en tijdloze verhaal over een vroegwijze weesjongen van deels Ierse en deels Indiase afkomst, die tussen twee culturen staat. Hij moet zich in zijn eentje zien te redden in het chaotische Lahore, stad van markten en legerkampen, opstandelingen en gelovige massa’s. Zijn leven verandert als hij samen met een oude Tibetaanse lama op zoek gaat naar de Levensrivier en hij tegelijk verwikkeld raakt in een spionageaffaire. De rivier lijkt onvindbaar, maar Kim leert veel over de wereld en zichzelf.*

Voor het eerst in meerdere jaren kon ik echt niet kiezen. Drie sterren? Of vier sterren? Kijkend naar de kwaliteit van Kiplings werk moet ik gaan voor vier of misschien wel vijf sterren, kijkend naar mijn leesplezier moet ik gaan voor drie of misschien wel twee sterren.
Kipling is een goed romancier, zijn verhaal heeft mooie spanningsbogen, fantastische personages die je tot in de kleinste details leert kennen, kent prachtige omschrijvingen van de omgeving, kortom: een rijke roman. Maar het verhaal is wel meer dan 100 jaar oud en je kunt dit boek alleen lezen wanneer je er met je hoofd bij bent. Het boek is daardoor niet zo toegankelijk en maakt het een aanrader voor de literaire fijnproever. En dat resulteert (voor het eerst en waarschijnlijk ook voor het laatst) in 3,5 ster voor Kim van Rudyard Kipling.

*Bron: Bol.com

Frans Kellendonk, “Mystiek lichaam”

De romans Beoordeling: 3 sterren

Een vader die alleen aan geld denkt, een recalcitrante dochter die een bommoeder wordt, een met tegenzin homoseksuele zoon: het lijkt wel een parodie op de drie-eenheid.*

Mystiek lichaam is een boek dat mij heeft vermaakt en het is zeer goed geschreven. Kellendonks stijl behoeft enige gewenning, maar het verhaal is vermakelijk, bij tijden ronduit goor, maar blijft boeien tot het einde. Toch is het niet een boek dat mij geraakt heeft of op een bepaalde manier aan het denken heeft gezet. Een boek dat ik mensen kan aanraden, vermakelijk, goed geschreven, interessant, maar niet meer dan dat.

*Bron: Bol.com

Arthur Japin, “De overgave”

De overgave Beoordeling: 5 sterren

Texas 1836 – een groep jonge Comanche-indianen overvalt het fort van de pioniersfamilie Parker. Granny, de moeder van het gezin, moet toezien hoe haar kinderen en kleinkinderen worden ontvoerd. De vrouw overleeft het ondraaglijke op pure wilskracht.
Veertig jaar later krijgt de dan hoogbejaarde Granny, bezoek van Quanah, de aanvoerder van de door haar zo gehate Comanche. Hij is op weg om zich over te geven en zijn verslagen volk voor altijd in het reservaat te leiden. Hiermee wordt, na bijna vierhonderd jaar, de onderwerping van de oorspronkelijke bewoners van Amerika een feit.
De overgave vertelt het aangrijpende en onvoorstelbare leven van een vrouw die in het gevecht om haar kinderen en kleinkinderen uiteindelijk het machtigste wapen moet leren hanteren: vergeving.
De overgave, gebaseerd op historische feiten, is een roman van hoop, wraak en nietsontziende liefde.*

De overgave is een magistrale roman van een fantastisch schrijver. Met het verhaal van Granny Parker schrijft Arthur Japin opnieuw een roman gebaseerd op historische gegevens. En opnieuw een roman over een personage dat buiten de mensheid lijkt te staan. Bij het zien van een dier dat van de kudde is weggeraakt en in zijn eentje over de vlakte loopt wordt dit expliciet symbolisch weergegeven.

Het verhaal van Granny is niet alleen spannend door wat er gebeurd, maar ook door de manier van schrijven van Japin. Zijn zinnen zijn mooi, zonder erg complex te worden en de vele vergelijkingen, beelden en symbolen maken dat de betekenis van het verhaal duidelijk op de lezer wordt overgebracht. De mooiste citaten heb ik in mijn Mooie zinnenboek heb ik er enkele opgenomen (1, 2, 3, 4).  Toch gebeurt dit alles niet zo oppervlakkig of expliciet dat het voor een wat geoefender lezer saai wordt om te lezen. Een aanrader voor iedereen!

*Bron: flaptekst “De overgave”

Jan Siebelink, “Knielen op een bed violen”

Knielen op een bed violen Beoordeling: 5 sterren

‘Ik ben altijd bang geweest om het complete verhaal te vertellen: het geleidelijke maar onstuitbare afglijden van een zachtaardig maar in zijn jeugd verwond man – vluchtend in het zwartste calvinisme – én het verdriet dat hij in zijn naaste omgeving veroorzaakt.
Het is ook het verhaal van een grote liefde. Een man en een vrouw: de een wil overleven in het hiernamaals, de ander in het nu.’*

Knielen op een bed violen is een prachtig boek van een fantastische schrijver. Het verhaal zit mooi in elkaar en Jan Siebelink heeft geen angst om de clichéscènes als ‘hoe krijgen ze elkaar’ over te slaan. De uitzichtloosheid en treurnis sluipen langzaam in het verhaal en waar ik me in het begin nog enigszins kon identificeren met Hans, slaat dat langzaam om en snap je die man totaal niet meer. Alles aan deze roman klopt: het verhaal, je gevoel als lezer, structureel en technisch; prachtig, gewoonweg prachtig! Eigenlijk meer dan vijf sterren waard.

*Bron: brief van de auteur aan zijn uitgever

John Irving, “De wereld volgens Garp”

De wereld volgens Garp Beoordeling: 3 sterren

De wereld volgens Garp is een roman waarin de vreemdste dingen gebeuren en de wonderlijkste personages de revue passeren. Schrijver Garp, zijn moeder die verpleegster, feministe en schrijfster is, zijn vrouw, zijn kinderen, allemaal draaien ze mee in het leven van Garp. Bovendien vinden we in het boek ook nog door Garp geschreven teksten.

Hoewel ik de eerste 250 pagina’s van Garp erg leuk vond, begin ik er nu een beetje moe van te worden. Het verhaal verliest aan kracht in het midden en ik leg het boek nu even weg om het over een tijd weer te pakken. Hopelijk kom ik er dan weer in, want Irving is een ontzettend begaafd schrijver. Ik ben zijn gedachtenwereld alleen even zat op dit moment.

Victor Hugo, “Les Misérables”

 Beoordeling:4 sterren

Het aangrijpende verhaal van de hoofdpersoon Jean Valjean begint met een gebeurtenis die hem zijn hele leven zal blijven achtervolgen: hij steelt een brood om zijn neefjes, die al dagen niets meer hebben gegeten, van de hongerdood te redden. Dit op zich onbeduidende incident komt hem echter op een zware gevangenisstraf te staan: hij wordt veroordeeld tot negentien jaar dwangarbeid…
Als hij na al die ellendige jaren vrijgelaten wordt, wil niemand meer iets met hem te maken hebben. Desondanks weet Valjean zich te ontwikkelen tot een gerespecteerd burger.
Zijn criminele verleden blijft hem echter achtervolgen in de persoon van zijn aartsrivaal inspecteur Javert, die verbeten op hem blijft jagen vanwege zijn al dan niet vermeende misstappen. Hierdoor kunnen Valjean en zijn aangenomen dochter Cosette geen rust vinden en bewegen zij zich als paria’s door een maatschappij die zich kenmerkt door onrust, oproer en sociale misstanden.*

Les misérables is een prachtige, typisch 19e-eeuwse roman. Het tragische verhaal van Jean Valjean en met name de historische tekening die een belangrijke rol speelt in het verhaal spreken mij erg aan. De enige passage die mij erg tegenviel was de opstand op de barricade, die overduidelijk de climax van het boek moet vormen, maar wat mij betreft het minste stuk was. Hugo laat je meeleven met de hoofdpersonages Valjean, Marius en Cosette en doorbreekt die fijne vertelling behoorlijk abrupt door een nogal rommelig georganiseerde opstand. Jammer, maar het boek blijft wel een aanrader, maar wel een aanrader met vier sterren!

*Bron: Bol.com