Harry Mulisch, Het theater de brief en de waarheid (boekenweekgeschenk 2000)

Beoordeling: 5 sterren

Harry Mulisch heeft zijn fantasie losgelaten op de affaire Croiset uit 1987, waarbij de acteur Jules Croiset naar aanleiding van de voorgenomen opvoering van Fassbinders toneelstuk ‘Het vuil, de stad en de dood’, een dreigbrief schreef aan zichzelf en zijn gezin en zijn eigen ontvoering ensceneerde.*

Harry Mulisch heeft briljante boeken geschreven en dit boekenweekgeschenk is er één van. Het theater de brief en de waarheid is een prachtig verhaal waarin Mulisch een spannend spel speelt met de waarheid. In prachtige (doch eenvoudige) bewoordingen schetst hij een verhaal en via een elegante ‘bridge’ zet hij er een verhaal diametraal tegenover die een bijzondere symbiose aangaan. En ondanks dit ingenieuze spel, is het nog steeds een leesbaar boek waarin concrete zaken een rol spelen. Het theater de brief en de waarheid zou met gemak een magisch-realistisch of surrealistisch boek genoemd kunnen worden en sinds mijn ‘ontdekking’ van het genre met Belcampo ben ik echt een fan van dit soort werken. Een topper!

*Bron: boeken.vpro.nl

Thomas François Burgers, Dorp in het onderveld

Dorp in het onderveld Beoordeling: 4 sterren

Thomas François Burgers (1834-1881) is in de geschiedenis van Zuid-Afrika vooral bekend gebleven als president van Transvaal. Ook in de kerkgeschiedenis geniet hij een zekere bekendheid. Voordat hij president werd, was Burgers predikant in de Kaapkolonie een predikant die bij zijn gemeenteleden zoveel weerstand opriep dat hij door de Synode van de Nederduits Hervormde Kerk geschorst werd. Maar als auteur van verhalen over het leven in een Afrikaans dorp in het midden van de negentiende eeuw is Burgers zo goed als vergeten. Hoewel zijn verhalen geschreven zijn in de traditie van het in het negentiende-eeuwse Nederland zo populaire humoristisch-realistische proza, heeft hij de Nederlandse literatuurgeschiedenis, laat staan de liiteraire canon, nooit gehaald. Daarvoor was zijn werk te Afrikaans. Maar ook in de geschiedenis van de Afrikaanse letterkunde was hij niet welkom, want al was hij geboren en getogen Afrikaner, Burgers hoorde tot de generatie auteurs die als ze de pen ter hand namen geen Afrikaans maar Nederlands schreven.Als een in het Nederlands schrijvende Zuid-Afrikaan is Burgers tussen wal en schip geraakt een daardoor is zijn werk, om Lodewijk van Deyssel te citeren, ‘ergens in de onmetelijke steppe der vergetelheid’ terechtgekomen.*

Dorp in het onderveld is niet alleen een goed geschreven boek, het is ook een interessant boek. De verhalen die Burgers beschrijft geven een goed beeld van het leven in een klein Zuid-Afrikaans dorp in de negentiende eeuw. Burgers verhalen hebben kwaliteit, zowel stilistisch als qua structuur en opbouw. Wel moet je er even goed voor gaan zitten als je aan dit boek begint: zijn stijl en de afstand in tijd en cultuur vereisen nauwkeurige lezing, rust en concentratie.

*Flaptekst Dorp in het onderveld

Dimitri Verhulst, Godverdomse dagen op een godverdomse bol

Godverdomse dagen op een godverdomse bol Beoordeling: 4 sterren

Dimitri Verhulst presenteert u de geschiedenis van de mensheid in minder dan tweehonderd pagina’s, in een oerknal van taal. Vanaf het moment dat we uit het water kwamen gekropen en op twee benen gingen lopen tot en met de jaren dat we elkaar naar de andere wereld zijn gaan bombarderen. Evolutie als bildungsroman.*

Godverdomse dagen op een godverdomse bol is een boeiend boek: het is origineel en de taal van Dimitri Verhulst is erg bijzonder. Verhulst beheerst vele registers: van zeer plat tot verheven en hij vermengt kerkspreuken, spreekwoorden en kinderliedjes probleemloos, zonder dat het een zooitje wordt. Inhoudelijk wordt het concept van Verhulsts boek wel wat sleets en is de grap er wel af, maar de manier waarop hij de geschiedenis van de mens heeft samengebald in 186 pagina’s is bewonderenswaardig. Het feit dat hij de Libris literatuurprijs heeft gewonnen is dan ook niet opmerkelijk.

*Flaptekst Godverdomse dagen op een godverdomse bol

War of the Worlds (regie: Steven Spielberg)

War Of The Worlds Beoordeling: 4 sterren

In de vorm van een eigentijdse hervertelling van het klassieke verhaal van H.G. Wells toont deze sci-fi-thriller de buitengewone strijd om de toekomst van de mensheid, gezien door de ogen van een Amerikaans gezin. Ray Ferrier (Cruise) probeert zijn gezin in veiligheid te brengen, terwijl hij een allesvernietigend buitenaards leger van dodelijke Tripods ontvlucht.*

De dvd van War of the Worlds lag al een hele tijd bij ons in de kast en telkens dacht ik “die gaat vast ontzettend tegenvallen”. Maar dat was helemaal niet het geval: War of the Worlds was een spannende film die mooi is gemaakt, wel typisch Amerikaans en de special effects waren soms wat over the top, maar hij boeide van begin tot eind. Ook de acteurs leverden een prima prestatie, met name Dakota Fanning viel op in zeer positieve zin. Het enige grote minpunt is het wat magere verhaal in de film.

*Gebaseerd op dvd-hoes War of the Worlds

Roald Dahl, Sjakie en de chocoladefabriek

Sjakie en de chocoladefabriek Beoordeling: 5 sterren

Als Sjakie een Gouden Toegangskaart vindt in een reep chocola, gaat zijn diepste wens in vervulling: hij krijgt een rondleiding door de geheimzinnige chocoladefabriek van meneer Willie Wonka, de ongelofelijkste, geweldigste mees verbazingwekkende chocoladefabrikant ooit. En wie zou niet willen rondwandelen op de plek waar ze opstijglimonade met prik, hollekiezen-vullende-caramels, aardbeiensap-waterpistolen of aflikbaar behang voor kinderkamers maken? Maar in de fabriek schuilen ook grote gevaren.*

Na het zien van de verfilming van Charlie and the chocolate factory door Tim Burton had ik zin om het boek weer eens te lezen. Ik heb Sjakie en de chocoladefabriek gelezen toen ik een jaar of 8/9 was en wat mij het meest trof in het boek was het duistere karakter van Willie Wonka dat door Tim Burton sterk naar voren is gehaald en een psychologische lading kreeg. Toen ik jonger was, was deze duistere kant van Wonka me niet opgevallen en vond ik hem vooral een soort magische tovenaar. Nu bleek Willie Wonka een morbide plan te hebben gehad om de opvolging van zijn fabriek veilig te stellen.
Een belangrijk argument voor de kracht van dit boek, ook voor ouderen, is het feit dat ik op reis naar Berlijn met leerlingen van de 4e klas van het Canisius College een deel van dit boek in de bus heb voorgelezen en een groot deel van de groep ademloos heeft zitten luisteren. Een typische Roald Dahl en een vijfsterrenboek!

*Bron: Bol.com

De ontdekking van de hemel (regie: Jeroen Krabbé)

Ontdekking Van De Hemel (Steelbook) Beoordeling: 4 sterren

God vindt dat de mensen er op aarde een rommel van maken. Hij wil dat de Stenen Tafelen met daarop de Tien Geboden terugkeren naar de Hemel. Zijn engelen moeten een mens ‘creëren’, die de Stenen Tafelen kan vinden, en die zijn leven opoffert om ze naar de hemel te brengen. De engelen plaatsen twee mannen en een vrouw bij elkaar: bolleboos Onno, vrouwenverslinder Max en de beeldschone, verlegen Ada. Uit deze gepassioneerde driehoeksrelatie wordt een bijzonder kind geboren: Quinten. Hij is de uitverkorene.*

Jaren geleden heb ik na het lezen van het boek deze film al een keer gezien. Toen vond ik het eerste gedeelte (‘het begin van het begin’ en ‘het einde van het begin’) beter dan het tweede gedeelte (‘het begin van het einde’ en ‘het einde van het einde’). Nu ik, zonder boek, de film nogmaals zie vind ik het tweede stuk als film juist sterker. De belangrijkste oorzaak is dat Jeroen Krabbé bij de het eerste gedeelte het boek nauwgezet volgt en in het tweede deel het tempo wat opvoert. Destijds vond ik dat de film beter was geworden als deze een half uurtje langer was geweest, nu denk ik dat het eerste gedeelte ook iets vlotter had gekund. Al met al is De ontdekking van de hemel een mooi voorbeeld van de dilemma’s die een verfilmer tegenkomt bij het verfilmen van een boek: in hoeverre moet ik het boek recht doen en in hoeverre kan ik een zelfstandig object maken. Wat je ook verkiest, feit blijft dat het tempo in deze film wat uit balans is.
De film is verder erg goed: het verhaal van Harry Mulisch is  briljant, de sfeer, acteurs, muziek en cameratechniek is magnefiek: het is een meesterwerk waarin de kwaliteiten van twee genieën samenkomen. Een aanrader voor iedereen.

*Bron: Bol.com

Anna Enquist, De ijsdragers (boekenweekgeschenk 2002)

Ijsdragers Beoordeling: 5 sterren

Nico en Loes van der Doelen wonen in een ouderwets en ruim huis, schitterend gelegen aan de duinrand, omringd door een flinke lap grond. Maar of dit veel bijdraagt aan hun levensgeluk? Hun dochter Maj is vorig jaar van huis weggelopen en heeft niets meer van zich laten horen. Loes, lerares klassieke talen, is gevlucht in haar passie voor tuinieren. Nico heeft zich met nog grotere verbetenheid dan voorheen toegelegd op zijn werk in de staf van een psychiatrisch ziekenhuis. Nu hij daar directeur gaat worden, heeft hij zich voorgenomen met straffe hand een reorganisatie door te voeren die moet leiden tot een zuivere concentratie op de kerntaken van de instelling.*

Al enige jaren heb ik een wat ambigue houding ten opzichte van het werk van Anna Enquist: ik vind het nooit briljant, maar altijd wel erg mooi, hoewel ik ook niet helemaal blij wordt van het tempo in haar werk, maar haar schrijfstijl wel weer kan waarderen en haar manier van voordragen op Onbederf’lijk Vers sprak me erg aan, hoewel ze ook wel iets slooms heeft. Kortom: een wat ambigue houding. De ijsdragers is het sterkste boek van Enquist dat ik tot nu toe heb gelezen, vandaar ook de beoordeling met vijf sterren. De compacte vorm van het boekenweekgeschenk maakt dat Enquist haar verteltempo wat moet verhogen. Zonder dat ze daarbij haar intensiteit en bijzondere psychologische diepgang verliest, weet ze te voorkomen dat het verhaal soms iets inzakt. Een prachtig boek, waardoor ik toch weer positiever denk over Enquist dan bijvoorbeeld na De thuiskomst.

*Bron: Bol.com

When a man loves a woman (regie: Louis Mandoki)

When A Man Loves A Woman Beoordeling: 4 sterren

Alice en Michael Green, een harstochtelijk echtpaar dat hard gewerkt heeft voor een goed leven voor henzelf en hun twee jonge dochters. Maar een duister geheim uit het verleden van Alice dreigt boven water te komen. Een geheim dat hen dreigt te vernietigen als geliefden, als gezin en als mensen.*

Hoewel Jessie en ik deze week concludeerden dat ik geen fan ben van probleemboeken (zoals Carry Slee, Kappen) en overeenkomstig daarmee ook niet van probleemfilms of -series, vond ik When a man loves a woman een zeer geslaagde film. De destructieve kracht van een alcoholverslaving wordt mooi verbeeld. De acteurs zijn van uitmuntende kwaliteit, niet alleen Meg Ryan (nog zonder Donald Duckmond) en Andy Garcia, maar ook Tina Majorino die de 7-jarige dochter speelt acteert briljant. Wel is voor mij op sommige momenten de film wat traag. Een bepaalde situatie wordt op die momenten te lang gerekt en bij mij ontstaat dan het gevoel: “ja, nou weet ik het wel”. Toch is deze film een aanrader voor iedereen die een mooie en goede film wil zien. En voor mensen die snel huilen: tissues bij de hand houden!

*Bron: dvd-hoes When a man loves a woman

Roald Dahl, Matilda

Matilda Beoordeling: 5 sterren

Matilda is briljant. Ze is een gevoelig meisje, dat geweldig goed kan leren. Maar haar vader en moeder behandelen haar als een onderkruipsel, niet als een dochter. Ze vinden haar maar een lastig persoontje, dat ze dulden totdat ze haar het huis uit kunnen jagen naar een ander deel van het land, of liever nog veel verder weg. Matilda kon praten als een volwassene toen ze anderhalf was, lezen met drie, en al vóór ze vijf jaar was, las ze boeken van wereldberoemde schrijvers als Dickens, Hemingway, Kipling en Steinbeck. En toch vinden haar ouders haar alleen maar een lastpost. Matilda besluit zich eens goed kwaad te maken. Ze bedenkt heel slimme straffen voor haar ouders. En als het hoofd van de school, de gruwelijke juffrouw Bulstronk, haar ook wil aanpakken, ontdekt Matilda dat ze iets kan wat niemand kan.*

Ik heb ooit een paar stukjes van de film Matilda gezien en op basis daarvan heb ik dit boek altijd vermeden. En hoewel de film me nog steeds helemaal niets lijkt, vond ik het boek briljant. Het is een typisch Dahlboek waarin een vervelende, strenge, lelijke vrouw het leven van een kind vergalt. Het verhaal grijpt uiteindelijk volledig in elkaar en voor een volwassen lezer is dat wat voorspelbaar, maar de manier waarop Dahl de gebeurtenissen beschrijft en de types die hij neerzet zijn zo mooi beschreven, dat je het boek in één ruk uitleest.

*Bron: Bol.com

Belcampo, Bevroren vuurwerk

Bevroren vuurwerk Beoordeling: 4 sterren

De surrealistische / magisch-realistische schrijver Belcampo schreef in de eerste helft van de 20e eeuw diverse verhalen. In Bevroren vuurwerk is een selectie gemaakt uit zijn oeuvre.

Voor het samentstellen van opdrachten literatuurgeschiedenis voor het Canisius College moest ik mij in periodes gaan inlezen waar ik niet echt in thuis was. Het modernisme is zo’n periode. Bij mijn zoektocht naar teksten kwam ik Belcampo tegen. Deze surrealist kende ik niet. Tot mijn verbazing bleek ik een boek van hem in de kast te hebben staan. En na lezing ben ik helemaal weg van deze schrijver. Hoewel zijn stijl soms wat langdradig is en het tempo wat laag, blijft zijn manier om de wereld zoals we die kennen een vreemde draai te geven bijzonder. Mede door Belcampo ben ik echt fan geworden van het surrealisme/magisch-realisme, al heeft  Magrit daar ook een sterke bijdrage aan geleverd.