20 jaar lid van D66

20 jaar geleden werd ik lid van D66. Omdat ik een progressief-liberale partij zocht, omdat ik geloof in de sociaal-liberale maatschappij, omdat ik me graag wilde inzetten voor een betere wereld. In die 20 jaar heb ik al heel veel gedaan voor de partij. In De ultieme terugblik in 2018 schreef ik daar al uitgebreid over.

In die 20 jaar ben ik regelmatig trots, boos, ontevreden, blij en 100 andere emoties geweest over de partij. Soms doen we dingen heel goed, soms slaan we de plank flink mis. Maar ik blijf geloven in die sociaal-liberale toekomst die in 1966, maar ook vooral uit de 5 richtingwijzers (1, 2, 3 en 4 hier) zichtbaar werd.

Vol vertrouwen blijf ik dan ook lid, met alles wat er anders en beter moet, anders en beter kan en, daar vertrouw ik ook op, anders en beter wordt.

Willem van den Berg en Piet Couttenier, Alles is taal geworden

Beoordeling: 5 sterren

Na al die jaren waarin ik al lees in de reeks Geschiedenis van de Nederlandse literatuur, ben ik toegekomen aan ‘mijn eigen’ negentiende eeuw. Ook dit deel is helder gestructureerd en de historische analyses zijn goed beargumenteerd, net als in Worm en donder en gelukkig weer veel beter dan in De weg naar het binnenland. Ik ben erg enthousiast over het boek, maar misschien ben ik bevooroordeeld.

Het is een goede keuze om noord en zuid te scheiden en ik heb dan ook veel geleerd over zuid. Doordat de schrijvers scherpere keuzes hebben gemaakt in wat uitgebreid moet worden besproken en welke hoogtepunten men wil presenteren, is dit ook voor een nieuweling op dit gebied prettig leesbaar. Maar dat geldt ook voor het noorden, waar ik al meer van weet. De auteurs hebben goede keuzes gemaakt en laten ook zaken weg.

De bekende canon krijgt veel aandacht, maar dat is geen probleem: het boek is voor een breed publiek bedoeld en dat publiek kan nu goed kennismaken met deze periode. Een echte aanrader dus voor iedereen.

En om nog wat dieper het boek in te duiken: hieronder bespreek ik de verschillende hoofdstukken in detail.

Hoofdstuk 2 heeft een heldere inleiding. Alles komt nog even voorbij en je ziet de auteurs een kapstok opzetten voor de delen erna. En zelfs voor een ervarener lezer over deze periode zat er zelfs al nieuwe informatie tussen. Vervolgens gaat men in het noorden in op de grote schrijvers van die tijd. De keuze hiervoor wordt goed uitgelegd (ze staan voor de stromingen in die tijd). En bij het zuiden komt de lastige taalsituatie weer naar voren en die wordt helder uiteengezet.

Hoofdstuk 3 start opnieuw met een goed overzicht van het tijdsgewricht. En het boek kent mooie details, zoals de verhalen over noorderlingen die naar het zuiden waren verhuisd, maar in de nieuwe omstandigheden vast kwamen te zitten. Wel kent dit hoofdstuk mijns inziens onevenredig veel aandacht voor Potgieter, waarbij er wat onnodige herhaling in de tekst komt te zitten. Mijn vraag bij het zuiden is waarom de verschillende dichters in Antwerpen niet los behandeld zijn. Dit deel lijkt minder eenheid te bevatten dan de titel suggereert. En in het zuiden krijgt Conscience te veel aandacht, met name één roman en zelfs na het lezen van het hele hoofdstuk is mij nog niet helemaal duidelijk waarom.

Het vierde en laatste hoofdstuk kent de kortste inleiding met een helder onderscheid Nederland-België. Het noorden bevat het bekende verhaal van de Tachtigers, maar toch ook veel interessante aanvullende informatie en haakjes om verder te willen onderzoeken. Het hoofdstuk heeft veel vaart en verdedigt uitgebreid de dominees. Is dat nodig en passend? Waarom ligt daar de nadruk op? In het zuiden staat één grote naam weer centraal, Guido Gezelle. Gelukkig wordt dit aangevuld met veel kleine onbekenden om het beeld compleet te maken, maar er lijkt wel veel minder te gebeuren in het noorden op dat moment. Hier is de roman interessanter dan de poëzie.

Lilo, Leroy, Stitch, Glitch

Beoordeling: 4 sterren

Ik heb in mijn jeugd Lilo en Stitch niet gezien. Ik was destijds (18 ongeveer) te oud voor deze films. En nu Noor en Daan ze hebben ontdekt, blijken ze echt leuk te zijn. Vooral de originele film is erg sterk en waar het tweede deel vaak erg tegenvalt, is dat bij Lilo en Stitch: the movie niet eens zo slecht. Het derde en met name vierde deel wordt allemaal wat zwakker, maar het blijven leuke, lichte, humorvolle films met het nodige sentiment, goede muziek en grappige personages. Nooit gezien? Toch eens kijken!

Matthijs van Nieuwkerk, Zonnegloren

Beoordeling: 3 sterren

Aan het begin van de winter een recensie over een zomerse verhalenbundel. Deze verhalenbundel, samengesteld door Matthijs van Nieuwkerk was over het algemeen leuk. Het ene verhaal spreekt meer aan dan het ander en de adoratie van Heleen van Rooijen snap ik totaal niet. Maar voor ieder wat wils en daarmee een voldoende leuke bundel.

Benny Lindelauf, Hoe Tortot zijn vissenhart verloor

Beoordeling: 3 sterren

Ik was in 2021 erg enthousiast over het vorige boek van Lindelauf, Hele verhalen voor een halve soldaat. Over dit boek ben ik ook best enthousiast, maar je moet er wel nog mee inkomen voor het je gaat raken. Het verhaal komt trager op gang en dat versterkt mijn kritische kanttekening die ik de vorige keer ook had: is dit een kinderboek. Hoe Tortot zijn vissenhart verloor is voor oudere kinderen of als kunstzinnig voorleesboek misschien interessant, maar het zal kinderen niet direct aanspreken, ben ik bang. Ik vond het een mooi verhaal, maar ook iets te veel haute cuisine.

Benny Lindelauf, Hele verhalen voor een halve soldaat

Beoordeling: 4 sterren

Vorige zomervakantie (2021) heb ik Hele verhalen voor een halve soldaat gelezen, maar pas door het lezen van het ander boek van Lindelauf, Hoe Tortot zijn vissenhart verloor, ontdekte ik dat ik er nog niets over had geschreven. Het boek is me zeker bijgebleven. Het verhaal is mooi en door de raamvertelling biedt het een rijke diversiteit aan verhalen. Alle verhalen zijn sprookjesachtig en de sfeer van het boek sprak me enorm aan. Ook is het boek prachtig geïllustreerd door Ludwig Volbeda. Mijn enige bedenking is dat het misschien wel erg haute cuisine is voor een kinderboek. Gaat dit kinderen of jongeren aanspreken? En zo ja, welke leeftijdsgroep?

Doornroosje (regie: Clyde Geronimi e.a.)

Beoordeling: 3 sterren

Omdat we deze zomer naar Dinseyland Paris gingen, hebben we wat Disney-films gekeken die Noor en Daan nog nooit gezien hadden. Sneeuwwitje en Assepoester. Ook deze is mooi, maar bevat wel wat scenes die ik in andere Disney-klassiekers al gezien heb en die niet in het oorspronkelijke verhaal zitten. Ook niet gek met een regisseur die ook 101 dalmatiërs en Peter Pan regisseerde. Maar ook dit is een vermakelijke film voor het hele gezin.

Toespraak aanbieding petitie

Hieronder vindt u een uitgebreide versie van de toespraak die ik op 29 november hield bij het aanbieden van de petitie LevenLangLeren.Petities.nl bij de vaste Kamercommissie voor Digitale Zaken in de Tweede Kamer.

Beste Kamerleden en andere aanwezigen,

Kayleigh is een leerling bij een praktijkschool. Ze is 18 jaar, heeft een IQ van 75, woont in een dorp nabij een middelgrote stad. Haar bijbaan bij de supermarkt in haar straat doet haar goed. Ze gaat nu de overstap maken van het voortgezet onderwijs naar vaste baan of beschutte werkplek: dat moet het gemeentelijk werkbedrijf met haar onderzoeken.


Marieke werkte als expat in Zuid-Korea. Zij is 37 jaar heeft in Delft en Oxford haar universitaire opleiding gedaan. Na een periode bij Samsung wil zij weer in Nederland komen wonen en werken. Haar man komt uit Japan en hun twee kinderen zijn in Zuid-Korea naar een internationale school gegaan. Marieke wil bij een toekomstige werkgever haar beroepsontwikkeling kunnen aantonen. Haar man moet zijn beroepsvaardigheid uit Japan en Zuid-Korea erkend zien te krijgen en zijn taalvaardigheid aantonen. Voor de kinderen moet een best passende school worden gezocht. Én, Marieke moet er rekening mee houden dat zij over een paar jaar misschien weer naar het buitenland vertrekt.


Aboud is een aantal jaar geleden gevlucht uit Syrië. Hij woont in een kamer, is in Syrië opgeleid tot fysiotherapeut en is aan het kijken hoe hij de Nederlandse arbeidsmarkt gaat betreden. In de avonduren werkt hij bij een lokale cafetaria om bezig te zijn én zijn sociale vaardigheden verder te ontwikkelen. Zijn Nederlandse taalvaardigheid is eindebasisschoolniveau en hij oefent wekelijks met een vrijwilliger van Vluchtelingenwerk. Door de oorlog die hij ontvluchtte heeft hij geen diploma’s om zijn vakvaardigheid te bewijzen. Het lukt het maar moeilijk om zijn kundigheid te laten zien aan mogelijke werkgevers.

Alle drie deze mensen zijn bezig zich hun leven lang te ontwikkelen.
Alle drie deze mensen willen graag een stap vooruit zetten.
Alle drie deze mensen staan op een breukvlak in hun leven.

Maar al deze mensen worden op dit moment gefrustreerd door digitale systemen waarin zij niet goed kunnen bewijzen wat ze kunnen. Digitale systemen waarin ze afhankelijk zijn een werkgever, een school of een overheidsinstantie. Of nog erger: meerdere tegelijk. Digitale systemen waarin ze moeten inloggen, overtypen, downloaden, uploaden en weer inloggen.

De wirwar aan systemen, inlogmethoden, dataopslag en werkwijzen maakt het voor mensen moeilijk om hun levenservaring met zich mee te nemen. Deze manier van werken kost de samenleving veel tijd, frustratie en geld. In twee cijfers uitgedrukt: de HR-kosten bij aanname van nieuw personeel zouden volgens KPMG-onderzoek met 40% omlaag kunnen. En begin 2022 waren er volgens het CBS 1,9 miljoen mensen die korter dan een jaar met hun baan waren gestart.

Laat dat even op u inwerken, 1,9 miljoen wisselingen in de arbeidsmarkt. En we kunnen bijna de helft van de frustratie, tijd en kosten reduceren. Als we het digitale landschap goed inrichten! En daarom staan wij vandaag hier voor uw commissie.

Bovendien spreekt het Coalitieakkoord over minimaliseren van data die gebruikt worden. En van betere regie op data door de eigenaar. Een meerderheid van uw Kamer steunt deze uitgangspunten. Maar al die uitgangspunten staan geduldig op papier en blijven op dit moment onbenut. Omdat de overheid de markt voor onderwijs en arbeidsmarkt de taak heeft gegeven om zichzelf digitaal te organiseren. Omdat de overheid geen verplichtingen wil opleggen aan aanbieders als het gaat om datagebruik en dataopslag. Omdat diverse bedrijven geld verdienen aan data ten koste van lerenden, scholen, bedrijven en overheden.

De ondertekenaars van deze petitie willen daarom regie van de overheid, van uw commissie en in uw opdracht van staatssecretaris Van Huffelen. En wat moet er dan gebeuren? We willen dat u aansluit bij de ontwikkelingen in Europa: bij de digitale identiteit waar de regering in 2023 al mee wil experimenteren. Verplicht bedrijven en organisaties ook deze inlogoptie aan te bieden. Zorg dat wij altijd onze gegevens kunnen meenemen. Zorg dat we niet afhankelijk zijn van het bedrijf, de school of big tech. We willen uiteindelijk één digitaal fundament voor een ‘leven lang leren’, één set afspraken en technieken waarmee we al ons leren en ontwikkelen mee kunnen nemen. Één digitale rugzak voor een leven lang leren.

En we willen dat daarbij gekeken wordt naar ideeën die er al zijn, zoals in ons White Paper, dat ik u bij deze petitie ook wil aanbieden. Zet hier geld en expertise voor in en kom met een strategie en investeringen. Zodat Kayleigh zich met een goedgevulde digitale rugzak kan melden bij een werkgever of beschutte werkplek. Zodat Marieke voor haar gezin eenvoudig de juiste plek in Nederland kan vinden. En zodat Aboud zijn diploma, taalontwikkeling en sociale integratie op één plek kan vinden en van daaruit kan delen. Zodat iedereen die op een breukvlak staat daar niet in het ravijn valt, maar de overheid aan zijn zijde vindt om de oversteek te maken.

Dank u wel!

Abdelkader Benali, De weekendmiljonair

Beoordeling: 3 sterren

Abdelkader Benali heeft met De weekend miljonair een leuke roman geschreven. Het is niet zo origineel, er zijn meer verhalen over vader-zoonrelaties en migranten in Nederland, zoals Eus. De parallellen tussen vaders oude en nieuwe leven zijn een mooi gegeven en er zitten mooie beschrijvingen in de roman. Bovendien helpt het hoopvolle einde, maar het is geen verhaal dat je bijblijft..