Hans Warren, “Dit is werkelijk voor jou geschreven”

Beoordeling: 4 sterren

Hans Warren is een getalenteerd dichter die in dit verzameld werk vele goede gedichten heeft staan. De gedichten raken mij echter niet. Het is vakmanschap van deze vrij traditionele dichter en de prijzen die Warren heeft ontvangen absoluut waardig, maar geen poëzie die ik voor haar schoonheid of mijn persoonlijke kunstbeleving uit de kast pak.

Vincent Bijlo, “De woordvoerder”

 Beoordeling: 3 sterren

De woordvoerder is een tragikomische verbeelding van wat er in Nederland is misgegaan tussen 11 september 2001 en 6 mei 2002. De stem is het waardevolste bezit van de blinde Otto Iking. Na het afbreken van zijn studie Nederlands had hij besloten auditie te doen voor een cabaretfestival. Dankzij een overdosis zenuwen en een dramatische val van het toneel wist hij als aankomend cabaretier onmiddelijk zijn naam te vestigen.
Nu, vele jaren later, is hij een gearriveerd cabaretier. Avond aan avond laat hij zijn stem bulderen en donderen en sneren. Op een avond wordt hij door de net aangetreden lijsttrekker van de Partij van het Volk zitting te nemen in zijn campagneteam. Een opeenstapeling van gebeurtenissen tijdens de bizarre campagne gaat vooraf aan de schokkende dood van de lijsttrekker.

De roman van de blinde cabaretier Vincent Bijlo heeft mij blij verrast. Waar ik – mede door het wat treurige uiterlijk van het boek en de grote hoeveelheid waarmee het in de ramsj bij De Slegte lag – bang was een prutsboekje aan te treffen, blijkt Bijlo een meester over de taal. Hij schrijft krachtig, maar niet overdreven of lomp. Het verhaal is vermakelijk en boeit je direct. De twee verhaallijnen komen mooi samen en gelukkig is de roman niet doorspekt met allerlei makkelijke grapjes over zijn blindheid.

Toch heb ik me ook gestoord aan één (toch niet onbelangrijk) element in De woordvoerder: de ontzettend opzichtige en flauwe woordspelingen die van de werkelijkheid fictie hebben gemaakt. Kort een paar voorbeelden:

– sataniseren = demoniseren
– de doctor = professor (Pim Fortuyn)
– Aad de Boer = Ad Melkert

Als je het over de werkelijkheid wilt hebben, noem het beestje dan bij de naam, of maak er echte fictie van, zonder dat de lijntjes met de werkelijkheid zichtbaar zijn. Wanneer er een linkse partij is die Partij van het Volk heet, duizend rozen bestelt voor de en de woorden “sterk” en “sociaal” bezigt, noem het dan gewoon de PvdA. Ik heb me er echt aan geërgerd en daarom wil ik er geen vier sterren voor geven. Erg jammer voor een verder prima kennismaking met Vincent Bijlo als romancier.

Het probleem van de klimaatverandering (of problemen met verandering?)

Sinds An inconvenaint truth is het klimaat niet meer weg te branden uit ons dagelijks leven. Klimaatneutraal vliegen, een klimaathypotheek en uiteraard groene stroom beheersen de reclameblokken, de klimaattop in Bali is hot news en er wordt door diverse mensen op allerhande manieren aandacht gevraagd voor het smelten van de polen. Maar heeft deze aandacht voor het milieu niet erg veel weg van een hype, van massahysterie van iets overtrokkens?
Laat ik eerst vaststellen wat ik bedoel met ‘klimaat’. Van Dale omschrijft ‘klimaat’ als volgt: gemiddelde of samengevatte natuurlijke gesteldheid van de lucht en het weer in een landstreek. Maar hoe wordt dit klimaat bepaald. Wikipedia (zowel de Engelse als de Nederlandse variant) leert ons dat klimatologen de gemiddelde weersomstandigheden over een periode van 30 jaar nemen als maatstaf voor ‘het klimaat’.
Stel ik opnieuw de vraag: wat is het probleem? Is dat het klimaat? Of is dat de verandering? Ik ben namelijk van mening dat het klimaatprobleem een erg menselijk probleem is en dat wij ons vermogen om ons aan te passen aan verandering aan het verliezen zijn.
De afspraken die wij hebben gemaakt over het klimaat zijn slechts afspraken. Er is geen onafhankelijke instantie die kan bevestigen dat de defenitie die wij van het klimaat hebben ontwikkeld de juiste is. Noch is het mogelijk vast te stellen op welke wijze het klimaat zich gedurende duizenden jaren heeft ontwikkeld, omdat daarvoor onvoldoende data beschikbaar is. De verandering in het klimaat die wij nu zien, kan heel goed een gevolg zien van een onjuiste definitie om de ‘gemiddelde of samenvattende natuurlijke gesteldheid’ van onze aarde te beschrijven. Daarbij komt dat wij de geconstateerde verandering als een probleem zien. Maar is dat wel een probleem voor de aarde? Of is juist stilstand een probleem? De aarde is een dynamisch geheel waarin honderdduizenden factoren bepalen hoe zij zich gedraagt en wat haar gesteldheid is. Gedurende miljoenen jaren is onze planeet heel goed in staat geweest zichzelf in evenwicht te houden, zonder ingrijpen van de mens. En veranderingen, vele malen ingrijpender dan wij nu zien, hebben er niet voor kunnen zorgen dat het leven op aarde is uitgeroeid. Wij mensen zijn echter al eeuwen bezig om de toestand van onze omgeving zoveel mogelijk hetzelfde te houden: het meanderen van rivieren wordt door middel van dijken en andere watermanagementvoorzieningen voorkomen, door het opspuiten van duinen en stranden worden veranderingen in de kustlijn van Nederland voorkomen, het bouwen van huizen op plaatsen waar een bepaalde kever in Nederland voorkomt wordt gestaakt enzovoort.

Als onze planeet al heeft aangetoond dat het binnen de dynamiek van constante veranderingen continu een evenwicht kan waarborgen, is het probleem dan niet vooral dat wij mensen niet kunnen omgaan met verandering in het algemeen en ook niet met verandering in zoiets menselijks als ‘het klimaat’?

Ik denk dat het belangrijk is zorgvuldig om te gaan met natuurlijke bronnen en onze natuurlijke omgeving. Niet omdat ik denk dat wij met de mensheid de aarde uit haar evenwicht kunnen duwen (zij zal een nieuw evenwicht instellen, misschien zelfs een evenwicht waar wij niet meer in passen), maar omdat wij het tegenover toekomstige generaties niet kunnen maken onze omgeving ‘kaal te vreten’.
Het belangrijkste is dat we niet proberen de veranderingen die we merken terug te draaien, -daar hebben wij als mens de kracht niet voor- maar dat we leren omgaan met het nieuwe evenwicht!

Reageren kan via Plein66

Abedelkader Benali, “De langverwachte”

 Beoordeling: 2 sterren

Abdelkader Benali’s roman De langverwachte vertelt het verhaal van een jonge Marokkaan, Mehdi, en zijn Nederlandse vriendin Diana. Het vertelt ook het verhaal van hun ouders en de culturen waar zij in opgroeiden, de migratie van Mehdi’s ouders naar Nederland en de pijn die daarmee gepaard ging. Daarnaast vertelt de roman het verhaal van nog tientallen andere bijzondere personages uit het multiculturele Rotterdam, zoals De Kaap, een geslepen Kaapverdiaan die zich tot de islam bekeerd heeft en honderd procent halal auto’s verkoopt aan zijn nieuwe geloofsgenoten. Of de te vroeg gestorven Boedoeft, de beste vriend van Mehdi, geniaal rapper en tragikomisch slachtoffer van een bij vlagen vileine verteller.

Twee keer ben ik nu in De Langverwachte begonnen en twee keer ben ik nu na een bladzijde of tien weer gestopt. Wat een ongelooflijk vervelend boek. Of het door de lange ondoordringbare zinnen komt of doordat het verhaal me totaal niet boeit of dat het wat anders is, ik weet het niet. Wat ik wel weet is dat De Langverwachte binnen 24 uur nadat hij uit de kast kwam er al weer in staat; Librisprijs of niet.

Annie M.G. Schmidt, “Uit met juffrouw Knoops”

Beoordeling: 4 sterren

Voor Lot is het altijd een feest, met juffrouw Knoops naar de film. Maar deze keer is het wel een heel bijzondere ervaring: de vos van juffrouw Knoops gaat er tijdens de middagvoorstelling vandoor, recht de cinemascope in. Lot en juffrouw Knoops erachteraan natuurlijk.

Het verhaal van Lot en juffrouw Knoops is een fantasierijk verhaal en een echte Annie M.G. Schmidt. De tekeningen van Fiep Westendorp maken het geheel af. Een aanradertje!

René Appel, “Geweten”

 Beoordeling: 3 sterren

Geweten is een roman over een groepje jongeren dat vlak na de Tweede wereldoorlog fataal ontspoort in de voor hen deprimerende sfeer van wederopbouw en kleinburgerlijk optimisme. Bijna vijftig jaar later keert Peter van Galen, een van de leden van het groepje, terug naar de plaats waar het drama zich heeft afgespeeld, op zoek naar de waarheid over een duister verleden: wat is er precies gebeurd en waarom is het gebeurd? Stukje bij beetje ontdekt hij de schokkende realiteit van een jeugdgekte die op een verbijsterende manier uit de hand is gelopen.

Geweten is een spannend boek, zonder veel opsmuk of diepere bedoelingen. In hoofdstukken waarin heden en verleden elkaar afwisselen worden langzaam alle open plekken ingevuld en alle dwaalsporen en vermoedens opgelost.Een leuk en ontspannend boek, maar voor de wat geoefende lezer niet echt een uitdaging.

Adriaan van Dis, “Familieziek”

 Beoordeling: 4 sterren

Onder de dreiging van de Koude Oorlog wordt een jongen voor de toekomst klaargestoomd. Hij moet zich leren weren in een kwade wereld, en de bom tikt, ook in huis… De opvoeder – meneer Java – is een door de oorlog beschadigde man die zijn zoon steeds meer bij zijn waanwereld betrekt. De jongen is de stille getuige, die alles ziet en niets vergeet. De waanzin raast door het huis en zijn moeder en zusters vormen een sceptisch koor dat commentaar levert op de gebeurtenissen.

Adriaan van Dis heeft met Familiziek opnieuw een roman geschreven waarin Indië, een onverwerkt oorlogsverleden en een mannelijke hoofdpersoon die nakomer en buitenstaander is de hoofdingrediënten vormen voor het verhaal. Waar Indische Duinen voor mij een stuk inleving mist, een stuk meeleven met de hoofdpersoon, wordt zijn positie en leven in deze roman beklemmend duidelijk.

Deze zeer leesbare roman beschrijft vooral vanuit het perspectief van de jongen de afstand die er bestaat tussen de gezinsleden en vooral tussen de moeder en haar dochters uit haar eerste huwelijk en de nieuwe vader met zijn zoon. Die afstand wordt versterkt door het ontbreken van namen in het boek. Alleen de verhoudingen worden duidelijk (“eerstezus”, “de jongen”, “moeder”).

Het boek leest als een trein, laat je meeleven met de hoofdpersoon waarvan de problematische psyche steeds duidelijker wordt en kan (binnen Van Dis’ oeuvre) enkel als aanrader bestempeld worden!

Antoine de Saint-Exupéry, “De Kleine Prins”

 Beoordeling: 5 sterren

De hoofdpersoon in dit van oorsprong Franse (kinder)boek woont op een kleine planeet met drie vulkaantjes, waarvan er twee werken (en de derde… nou ja, je weet nooit. ..) en een roos. Op een dag verlaat de prins de planeet, om te zien hoe de rest van het heelal eruit ziet, en hij bezoekt verschillende andere planeetjes.

Aangekomen op aarde ontmoet het prinsje na enkele omzwervingen de verteller en vraagt hem om een schaap te tekenen. Er volgen enkele gesprekken tot het prinsje in de woestijn een slang ontmoet, die hem bedreigt. De verteller jaagt de slang weg en neemt daar afscheid van het prinsje, maar het prinsje gaat nog niet weg. De volgende ochtend komt de verteller weer op die plek aan en ziet dat het prinsje weg is.

Het lieflijke verhaal van de kleine prins is een lust voor elke lezer. De fantasie waarmee dit sprookje is geschreven is voor zowel kinderen als volwassenen boeiend en zal voo renkele leuke (voor)leesuren zorgen. Een toppertje!

Remco Campert, “Het leven is vurrukkulluk”

 Beoordeling: 4 sterren

De debuutroman van Remco Campert vertelt het verhaal van twee vrienden, de pianist Mees en de dichter Boeli. Ze wandelen in het Vondelpark en komen daar het zestienjarige meisje Panda tegen. Ze zijn op slag verliefd, maar Mees is de meest doortastende en lokt haar in zijn bed. Intussen heeft Pana tweehonderd gulden gestolen van een grijsaard. Van het gestolen geld wordt een groot feest aangericht.
Diverse verhaallijnen starten als losse draadjes, maar worden uiteindleijk samengevlochten tot een mooi geheel.

Hoewel de roman wat gedateerd is wat betreft inhoud, is het verhaal ook ruim veertig jaar na de eerste verschijning zeer leesbaar. Het taalgebruik is zeer amusant met woorden als ‘vurrukkulluk’ (verrukelijk) en ‘nijslollie’ (in een ijslolly) en het hele verhaal leest als een trein. De diverse verhaallijnen maken dat je oplettend moet blijven, want grijpen soms onverwacht in elkaar.

Al met al een aanrader, zoals veel werk van Campert!