Wim Pelgrim » Homepage

Waarom “Friends” de beste comedy ooit is

Door | |
3 Reacties

Ik maakte in 2000 voor het eerst kennis met de televisiecomedy Friends. We waren op reis naar Rome met 4-gymnasium van De Grundel. We reisden met de bus en na ongeveer twintig uur reizen waren we in Zwitserland, bijna in Lüzern waar we zouden pauzeren. Evelien had een videoband (ja, die had je toen nog) van Friends meegenomen en tegen een uur of half elf, vlak voor of na, dat staat me niet meer helemaal bij, The silence of the Lambs, zag ik mijn allereerste aflevering van Friends. Ik was echter nog niet direct verkocht, mede omdat ik doodmoe was en maar half-en-half heb zitten kijken.
Toch had iets in die serie mij geraakt en weer terug in Nederland ben ik zo af en toe toch eens Friends gaan kijken en al snel was ik wél verkocht. Ik kocht uiteindelijk zelf drie videobanden in de laatste twee jaar van de middelbare school en keek regelmatig oude en nieuwe afleveringen op tv en volgde complete seizoenen. En hoewel ik vroeger vrij veel tv keek en ik ook nu nog redelijk op de hoogte ben van wat de televisie biedt op het gebied van comedy, blijft Friends toch het beste dat de Amerikaanse sitcomindustrie ooit heeft voortgebracht.

Ten eerste is Friends een geweldige comedy, omdat er humor op meerdere niveaus en van meerdere typen in zit. Het beste voorbeeld om de meerdere niveaus te illustreren zijn de opmerkingen die Phoebe door de serie heen maakt. Deze kunnen humoristisch zijn omdat ze niet binnen de context van het gesprek passen (“ik snap totaal niet waar ze het over heeft”), maar voor een kijker met een wat bredere kennis zijn deze vaak humoristisch, omdat ze verwijzen naar zaken als kunstgeschiedenis, literatuur of wetenschap.
Voorbeelden van de verschillende typen humor zijn het gooien met water in de aflevering “The One After the Superbowl, Part Two”, het sarcasme van Chandlers grappen, omkeringen zoals een homo die uit de kast moet komen als hetero in de  aflevering “The One With Phoebe’s Husband” en de intellectuele humor van Phoebe.

Naast de humor heeft de serie echter ook een tweede laag, de laag waarop andere emoties een rol gaan spelen. Het verhaal van een aflevering, seizoen of de serie is geen kader om leuk in te kunnen zijn, het maakt deel uit van de serie. In veel andere comedy’s zie je dat de situatie in feite nooit verandert. In verhaalanalytische termen uitgedrukt: de personages in veel comedy’s zijn typetjes. De personages in Friends ontwikkelen zich echter en worden daarmee karakters. Dat geeft de serie veel meer diepgang.

Een ander groot verschil tussen Friends en veel andere comedy’s is de situatie. Dozijnen comedy’s uit de VS (maar ook uit Nederland) hebben een gezin als uitgangspunt. Full House, The Cosby Show, Oppassen, Kinderen geen bezwaar, Everybody loves Raymond, Family Matters, Growing Pains, Fresh prince of Bell Air, All in the family, Family Ties, The Nanny, Roseanne en zo kan ik nog wel even doorgaan.
Uiteraard zijn er ook veel overeenkomsten aan te wijzen tussen Friends en andere Amerikaanse sitcoms. Friends is niet helemáál uniek. Waar ik zojuist sitcoms opsomde over gezinnen, zo kan ik dat ook doen met sitcoms over vriendengroepen, maar het lijstje is toch korter. En wat onderscheidt Friends dan van deze shows? Met Friends hebben de schrijvers wel een hechte groep mensen weten te scheppen, een groep waar jij je deel van voelt, bijna een gezin, die echter wel de mogelijkheid laat om situaties te creëren die een echt gezin onmogelijk zijn.

Verder is Friends, ondanks dat het een Amerikaanse comedyserie is, niet braaf of preuts. Grappen over seksualiteit, humor die af en toe ook tegen iemand is gericht of (extreem gezegd) ten koste gaat van iets of iemand komen regelmatig voor. Grondtoon van veel van die series is dat iedereen het goed met elkaar kan vinden, er zit een zekere moraal in het verhaal en die ontbreekt (gelukkig!) in Friends.

De kwaliteit van Friends als serie wordt ook ondersteund doordat vele grote acteurs hun opwachting maakten in de serie. Bruce Willis, Robin Williams, Danny DeVito, Chris Isaac, Julia Roberts* enzovoorts. Dit zijn er meer geweest dan in welke sitcom ook en zoiets kan alleen wanneer een serie kwaliteit heeft. Een acteur van naam speelt uiteraard geen gastrol in een derderangs serie.

Friends is uniek in de sitcomgeschiedenis. In het gelukkige bezit van de DVD-box met alle seizoenen, heb ik de serie inmiddels vijf keer gezien en dat zou eigenlijk iedereen moeten doen!
*Zie voor een volledige lijst: http://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_gastrollen_in_Friends

Avery Corman, “Kramer vs. Kramer”

Door | |
Plaats een reactie

Beoordeling: 1 ster

Ted Kramer is een zakenman die zijn werk belangrijker vindt dan zijn gezin. Zijn vrouw Joanna doet het huishouden en zorgt voor hun zoon Billy. Joanna heeft er genoeg van en besluit hem te verlaten. Ted moet nu gedwongen voor zijn zoon en het huishouden gaan zorgen.
Anderhalf jaar later heeft Ted geleerd te leven met zijn nieuwe verantwoordelijkheden. Joanna komt dan haar zoontje terug halen, maar Ted weigert zijn zoon op te geven en dat leidt tot een rechtzaak om de voogdij. Joanna wint de rechtzaak, maar op de dag dat zij Billy mee zal nemen, besluit zij dat Billy’s enige echte thuis bij Ted is.

Ik ben in dit boek niet veel verder gekomen dan de eerste drie hoofdstukken. De flaptekst geeft bijna het complete verhaal al weg, je weet dat Ted uiteidelijk de voogdij over Billy zal krijgen, alleen de weg er heen is nog onbekend. Het is zo standaard en voorspelbaar en het leest als een Ware Woensdagavondfilm van RTL. Ik ga de film zeker nog zien, maar het boek gaat weer de kast in!

“Erik of het klein insectenboek” (regie: Gidi van Liempd)

Door | | ,
Plaats een reactie

 Beoordeling: 4 sterren

De tienjarige Erik Pinksterblom is een dromer die zich liever bezighoudt met het fantaseren over zijn geheime liefde Rosalie dan met het voorbereiden van een spreekbeurt voor school. Hij krijgt, na het meerdere keren te hebben uitgesteld, nog een laatste kans van zijn onderwijzeres om de spreekbeurt de volgende schooldag af te hebben en voor te dragen.
Erik wordt alleen opgevoed door zijn moeder, omdat zijn vader (die ook Erik Pinksterblom heette) overleden is. De nacht voordat hij zijn spreekbeurt gaat voordragen, die hij over insecten gaat houden, logeert hij bij zijn opa. En bij hem op zolder vindt hij het schilderij De Wollewei. Als hij ’s nachts niet kan slapen, zoekt hij het schilderij stiekem op en belandt onverwachts door de toverkunsten van zijn betovergrootmoeder als een heel klein persoon tussen de insecten in het schilderij.
Hij beleeft er allerlei avonturen en alle insecten willen meer weten van die rare tweevoeter die ineens uit de lucht kwam vallen en alles over hun gewoontes weet (dankzij een insectenboek dat hij bij zich heeft). Met de meest rare bokkesprongen weet Erik zich uit benarde situaties te redden en na een onvergetelijke nacht waarin hij veel geleerd heeft, staat hij de volgende dag weer voor de klas en houdt een spreekbeurt waar de vonken vanaf vliegen.

Het is al weer een paar jaar geleden dat ik ‘Erik’ heb gelezen, maar ik blijf het een ontzettend fantasievol en mooi verhaal vinden. Ook de miniserie (6 afleveringen) die van het boek is gemaakt, had een zekere knusheid en is een waardige verfilming van dit boek van Godfried Bomans.
Het verhaal is voor de serie wat uitgebreid. Er wordt een wat visueel interessantere aanleiding gegeven voor Eriks kennismaking met de Wollewei en ook het element van de overleden vader van Erik die ook ooit in de Wollewei is geweest, is in mijn ogen een geslaagde aanvulling op het boek.
Wel heb ik mij mateloos gestoord aan de kwaliteit van de computeranimaties. Decors, kostuums, schmink; het ziet er allemaal fantastisch uit, alleen die animaties zijn zó verschrikkelijk amateuristisch (het ene moment erger dan het andere, maar toch) dat dat echt afbreuk doet aan de kwaliteit van het geheel. Maar al met al een zeer geslaagde boekverfilming!

Remco Campert, “Liefdes schijnbewegingen”

Door | |
Plaats een reactie

Beoordeling: 3 sterren

Liefdes schijnbewegingen draait om broer en zus Lex en Trix. Trix heeft een relatie gehad met dichter Gerard Beka, maar heeft na diens verdwijning een relatie aangeknoopt met Bronzo Kamerheer. Zij is echter niet gelukkig in deze relatie. Lex heeft in de gevangenis gezeten en probeert nu zijn draai weer te vinden in de maatschappij.
Het verhaal bereikt een climax wanneer de Miss Maagdverkiezing wordt gehouden in een plaatselijk café. Trix ontmoet Gerard weer, Bronzo gaat er vandoor met een andere vrouw en Lex ontmoet er zijn oud-celgenoot Sander. De slotscène is even ongeloofwaardig als humoristisch.

Liefdes schijnbewegingen is een leuk boek en de langzame vermindering van het aantal fonetisch geschreven woorden na Het leven is vurrukkulluk is duidelijk zichtbaar. Het verhaal is vermakelijk en leest redelijk makkelijk (al is soms wat onduidelijk waar een verhaallijn ook weer begon of waar die heen moet). Een leuk boek, maar niet zo mooi als ander werk van Campert.

Jacques Perk, “Gedichten”

Door | |
Plaats een reactie

 Beoordeling: 3 sterren

De gedichten van Jacques Perk zijn vanaf het eerst verschijnen zo ‘hoog in de markt gezet’, dat het bijna onmogelijk is nog iets te schrijven over deze gedichten, zonder het juk van die hele historie te voelen. Toch heb ik geprobeerd deze gedichten te lezen zonder alle kennis hierover. En de gedichten getuigen van talent. Het zijn degelijke verzen met een boodschap die past binnen de tijd. Degelijk, maar niet zo mooi als bijvoorbeeld de verzen van Gorter van nog geen decennium later.

“Phileine zegt sorry” (regie: Robert Jan Westdijk)

Door | | ,
Plaats een reactie

Beoordeling: 4 sterren

Van de verschillende boekverfilmingen die ik in het verleden heb gezien, is dit toch één van de minst vervelende. Boeken van Ronald Giphart zijn nou niet bepaald mijn favorieten, maar als film werkt het verhaal van de eigengereide Phileine en haar vriend, die verzwijgt dat hij naakt in een Romeo en Julietbewerking staat, prima.

De taal, vooral in de eerste paar scènes, komt direct uit het boek van Giphart en werkt me dan ook direct op de zenuwen. De manier van filmen, stapjes die Phileine uit het verhaal doet om commentaar te leveren op het gebeuren en het acteerwerk van Kim van Kooten en Michiel Huisman maakt alles goed. Een prima film om een avondje mee op de bank te zitten.