Marga Minco, Het bittere kruid

Het bittere kruid Beoordeling: 3 sterren

Het bittere kruid beschrijft het leven van een joodse familie in de Tweede Wereldoorlog. In het begin lijkt niemand te beseffen wat hun boven het hoofd hangt. ‘Hier zal ’t zo’n vaart niet lopen’, zegt de vader. En DAve, de broer van de jeugdige ik-vertelster, reageert enthousiast als er een oproep voor een werkkamp arriveert. Het lijkt hem wel avontuurlijk. Vijf jaar later is alles anders. De vertelster heeft als enige de oorlog overleefd. ‘Zij zouden nooit meer terugkomen, mijn vader niet, mijn moeder niet, Bettie niet, noch Dave en Lotte.’

Het bittere kruid is een leuke novelle waarin het aanvankelijke ongeloof van de Joodse gemeenschap om een mooie wijze is weergegeven. Toch gaat de eenvoudige stijl van Minco op een gegeven moment vervelen: de korte zinnetjes met telkens dezelfde opbouw en de afstandelijkheid waarmee een en ander wordt beschreven. Het maakt dat Minco mij niet echt weet te overtuigen. Een leuk boek voor veel leerlingen (lekker dun!) maar geen overtuigend succes.

Doeschka Meijsing, De tweede man

De tweede man Beoordeling: 2 sterren

Als zijn broer sterft, wordt Robert Martin in één klap miljonair. Zijn nieuwe leven begint veelbelovend: een verliefdheid in Rome, een vriendschap in Oxford. Maar langzamerhand begint het raadsel van de steen die bij de nalatenschap zat de overhand te krijgen. Als na verloop van tijd de steen geen steen blijkt maar een brief bevat, begint de grote Speurtocht naar het onderwerp ervan. De brief gaat over niemand minder dan Alexander de Grote.*

De tweede man is in literair, stilistisch en inhoudelijk opzicht een goed boek, maar het weet mij als lezer niet te boeien. Het boek is te traag, te filosofisch en ik krijg de indruk dat de mannelijke hoofdpersoon vrouwenhersenen heeft. Erg jammer van een boek, waar ik me toch wel een beetje op had verheugd.

*Naar: flaptekst De tweede man

Mary Mapes Dodge, Hans Brinker of De zilveren schaatsen

Hans Brinker, of De zilveren schaatsen Beoordeling: 3 sterren

In dit beroemde kinderboek komen alle hoogtepunten uit ons verleden voorbij (met uiteraard het verhaal van het jongetje met zijn vinger in de dijk), beschreven door een Amerikaanse vrouw die Nederland nooit heeft bezocht, maar wel wist: ‘Nederland is een van de vreemdste landen onder de zon’. Al schaatsend zien de hoofdpersonen in dit boek de hoogtepunten van Nederlandse steden als Haarlem, Leiden en Den Haag aan zich voorbijtrekken.

Dit is nou een boek dat iedere conservatief in Nederland gelezen lijkt te hebben. Hollandse winters waarin je nog kon schaatsen van Haarlem naar Den Haag, gezelligheid met Sinterklaas en gevuld met molens, boerderijen en klederdrachten. Dit land, bewoond door leergierige jongens, roept enige herkenning op, maar is vooral een idyllisch beeld van Nederland, gezien vanuit een Amerikaanse schooljuf.
Dit boek is bovendien een typisch negentiende-eeuws verhaal qua opbouw: via allerlei toevalligheden (het lot?) hangt alles met alles samen en alles komt goed; het blijft natuurlijk een kinderboek. Toch zou je gezien het taalgebruik niet zeggen dat je hier van doen hebt met een kinderboek.

Connie Palmen, De erfenis (boekenweekgeschenk 1999)

De Erfenis Beoordeling: 5 sterren

Als de schrijfster Lotte Inden ontdekt dat ze ziek is, besluit ze een jonge man in dienst te nemen voor vierentwintig uur per dag, kost en inwoning inbegrepen. Hij is niet alleen haar verzorger, chauffeur, tafelheer, eerste lezer en secretaris, maar ook de archivaris van wat ze haar ‘erfelijk materiaal’ noemt: de aantekeningen die als bouwstenen moeten dienen voor haar laatste grote roman. Omdat Lotte bang is dat ze het werk dat haar oeuvre compleet maakt niet meer zelf te kunnen voltooien, bereidt ze hem er langzaam op voor dat zijn handen de hare moeten vervangen als ze zelf niet meer kan schrijven. Ze maakt hem executeur-testamentair van haar erfenis: een zolder vol aantekeningen over de dood, de liefde, de verleiding, het geheim en de familie.*

Dit boekenweekgeschenk is een echte Palmen, maar dan in het klein. Filosofie, literatuur en een intrigerende vrouw zijn de vaste ingrediënten van ieder Palmen-boek. Vanaf het begin krijg je als lezer het gevoel dat je Lotte Inden wilt ontmoeten. De gesprekken tussen haar en de ik-figuur zijn boeiend en onderhoudend, het verhaal ontvouwt zich op een mooie wijze, alleen het einde blijft wat vaag, maar zet wel tot nadenken. Ook als roman over het ontstaan van een roman is dit boek zeer geslaagd. Een welverdiende vijf sterren na mijn dramatische ervaringen met I.M.

*Bron: flaptekst De erfenis

Henning Mankell, Het graf

Beoordeling: 2 sterren

Kurt Wallander – de inspecteur die zijn werkterrein in het zuiden van Zweden heeft – bekijkt in Het graf een huis dat hij wil kopen. Een opknapbeurt is beslist nodig, maar het huis heeft een grote tuin en een prachtig uitzicht. Terwijl Wallander door de tuin dwaalt, maakt hij een struikeling. Pas als hij in zijn auto weg wil rijden, vraagt hij zich af waarover hij nu eigenlijk gestruikeld is. Hij loopt de tuin weer in en stuit daar op een vergane mensenhand.*

Het boek van Mankell past prima in het rijtje Baantjer en Grijpstra en De Gier. Een voorspelbare detective met een lijk, een vermoeden, een dwaalspoor en een spannende ontknoping. Niets bijzonders, ondanks pogingen van Mankell om zijn hoofpersoon iets meer psychologische diepgang en context mee te geven. Leuk voor een vakantie of een suffe treinreis, maar veel meer dan de benaming ‘grappig boekje’ mag het niet dragen.

*Bron: flaptekst Het graf

Herman de Man, De kleine wereld

Beoordeling: 2 sterren

De kleine wereld is de curieuze bedelaarsroman van Herman de Man, waarin twee oude zwervers, de uitgekookte Jochem en de meer filosofisch aangelegde Chef, tippelend een zakenreis maken van Schoonhoven naar IJsselstein. Al wat zij onderweg te zien en te horen krijgen, trekt aan het oog voorbij en meesterlijk weet De Man de sfeer op te roepen van deze meest Hollandse aller landstreken.*

Toen ik De kleine wereld begon te lezen, was ik nog behoorlijk enthousiast. De Man schrijft beeldend en het gebruik van dialecten werkt versterkend. Máár een plot ontbreekt. De heren Chef en Jochem trekken door het land, maken allerlei Dik Tromachtige avonturen mee, maar het leidt nergens toe. Na 50 bladzijdes weet je het wel, maar dan zit je net op een kwart van het boek! Voor mensen die van sfeerboeken zonder plot houden een aanrader, voor de meeste mensen een boek dat je beter in de kast kunt laten staan.

*Bron: flaptekst De kleine wereld

Hector Malot, Alleen op de wereld

Alleen op de wereld Beoordeling: 4 sterren

Alleen op de wereld vertelt het verhaal van de vondeling Rémi. Tot zijn achtste jaar woont hij bij zijn pleegmoeder Barberin, daarna wordt hij verkocht aan Signor Vitalis, een straatmuzikant die met zijn dieren van dorp naar dorp trekt. Onderweg bouwt Rémi een warme vriendschap op met het aapje Jolie-Coeur. Wanneer zijn kameraadje sterft aan longontsteking en Vitalis kort daarna ook, is Rémi noodgedwongen alleen verder te gaan. Na vele omzwervingen en talloze ontberingen komt hij eindelijk achter het geheim van zijn afkomst en vindt hij zijn echte moeder.*

Toen ik een jaar of tien was heb ik met betraande ogen Alleen op de wereld gelezen. Nu, ruim vijftien jaar later, heb ik het boek herlezen en ik ben nog steeds behoorlijk enthousiast. Het is een typisch romantische negentiende-eeuwse roman die veel weg heeft van het werk van Dickens. Een mooi verhaal, een opbouw waarbij uiteindelijk een heleboel gebeurtenissen in elkaar grijpen, emotie en idyllische landschappen; het zit er allemaal in. Af en toe vraag je je wel af hoe het kan dat één jongetje in een paar jaar zoveel meemaakt, maar als je je laat meeslepen met dit boek, zal iedereen snappen wat de negentiende eeuwse roman tot een prachtig genre maak.t

*Bron: Bol.com

Arjen Lubach, Mensen die ik ken die mijn moeder hebben gekend

Mensen die ik ken die mijn moeder hebben gekend Beoordeling: 3 sterren

Op zijn vierentwintigste is Benjamin al een half leven wees. Een groot schuldgevoel heeft hem naar het buitenland gedreven, waar hij de tijd doorbrengt in gezelschap van toevallige vriendinnen en zijn eigen gedachten. Met onderkoelde humor vertelt hij over zijn leven en de mensen die daarin een belangrijke rol hebben gespeeld. Over Lotte, die op een dag zijn leven binnendenderde als een vrachtwagen een benzinestation. Over zijn vader, die hij nooit heeft gekend maar op wie hij erg lijkt – volgens mensen die zijn vader hebben gekend.  En over zijn moeder, die hij wel heeft gekend, maar veel te kort. En over oom Otto, die nooit over zijn verleden praat. Tot hij op een dag begint te vertellen. Daarna verandert alles.

Mensen die ik ken die mijn moeder hebben gekend is een mooi debuut, maar wel één die flink wat doorzettingsvermogen kost. Het boek begint ontzettend fragmentarisch, té fragmentarisch zelfs. Allerlei losse eindjes worden je door de schrijver toegeworpen en je kunt er alleen maar in verstrikt raken. Langzaam, té langzaam, komen die lijntjes echter bij elkaar en vormen een mooi verhaal. Pas als oom Otto begint te praten, valt alles op zijn plaats en ontstaat er een geheel waar je wel met een tevreden gevoel op kunt terugkijken.

Het lezen van Lubachs debuut is alsof je een vaas die in duizenden stukjes is gebarsten weer in elkaar gaat lijmen. Eerst kost het je ontzettend veel moeite om de eerste stukjes aan elkaar te passen, maar langzaam ontstaan er fragmenten die herkenbaar worden en uiteindelijk vormen ze weer een mooie vaas. Toch vergt het boek zoveel uithoudingsvermogen dat ik het drie sterren  meegeef: niet omdat de schrijver niet goed is, maar de lezer er ook goed voor moet zijn.

[Anoniem], Karel ende Elegast

Karel ende elegast Beoordeling: 5 sterren

Karel de Grote (742-814), de illustere Frankische vorst die in 1165, ruim driehonderd na zijn dood, heilig werd verklaard, is uit vele middeleeuwse verhalen bekend. In ‘Karel ende Elegast’ zien we hem in een opmerkelijke dubbelrol: de grote koning speelt – in opdracht van God – voor dief. Maar door aan het goddelijke gebod te gehoorzamen krijgt Karel de gelegenheid om de trouw van twee van zijn vazallen te toetsen.*

Het verhaal Karel ende Elegast is briljant in zijn eenvoud. Een complot wordt ontrafeld door onze Karel en ieder krijgt wat hij verdient. Maar ondertussen zit er zoveel meer in dit verhaal: middeleeuwse omgangsvormen, humor en een oorspronkelijk Nederlandse bijdrage aan de Karelepiek. Kortom: een belangrijk boek, een leuk boek en een goed boek.

*Naar: Bol.com

Maarten van der Weijden, Beter (voorpublicatie)

Beter Beoordeling: 3 sterren

Op 21 augustus 2008 won Maarten van der Weijden olympisch goud op de tien kilometer openwaterzwemmen in Beijing. Dat markeerde het einde van een lange weg naar de top. In 2001 werd bij hem acute lymfatische leukemie geconstateerd. Zijn overlevingskansen werden geschat tussen de dertig en vijftig procent. Na een serie zware chemokuren, waaronder een stamceltransplantatie, genas hij van zijn ziekte en pakte hij zijn loopbaan als wedstrijdzwemmer weer op. Hij won zilver op de tien kilometer tijdens het EK van Boedapest in 2006 en werd in 2008 in Sevilla op de vijfentwintig kilometer wereldkampioen.*

De voorpublicatie van Beter van zwemmer en wiskundige Maarten van der Weijden in Boek Magazine heeft mij zeer aangenaam verrast. De laatste jaren zijn er diverse boeken over de verwerking van de diagnose kanker verschenen. Kluuns Komt een vrouw bij de dokter of Sophie van der Staps Meisje met de negen pruiken zijn wellicht de bekendste voorbeelden. Vaak zijn die boeken op emotioneel vlak aanraders, maar is het stilistisch en structureel niet veel soeps. Dat is bij Van der Weijden anders: deze sporter en bèta-man kan schrijven. Ik ben zeer benieuwd naar het boek. Nu nog even drie sterren, later wellicht meer!

*Bron: Bol.com