Rutger Kopland, Het orgeltje van yesterday

Het orgeltje van yesterday Beoordeling: 4 sterren

Deze bundel van Rutger Kopland biedt een gevarieerd aanbod aan thema’s. Sommige zijn licht, zoals Verhaaltje voor jullie, anderen zijn zwaarder, zoals de drie gedichten onder de titel Bij de dood van mijn vader. Maar toch weet Kopland ook zware onderwerpen altijd een lichte toon mee te geven en laat hij je na het lezen van zijn gedichten achter met een prettig gevoel. Een van de betere Nederlandse dichters van de twintigste eeuw.

Tom Lanoye, Spek en bonen

Spek en bonen Beoordeling: 5 sterren

In deze bundel zijn diverse eerder gepubliceerde verhalen van Tom Lanoye samengebracht. De verhalen hebben diverse onderwerpen en zijn gevarieerd van toon. Van het absurdistische Café Zeezicht tot het dramatiche Marlon tu n’es pas un ange.

Hoewel de diverse verhalen en stijlen soms een wat abrupte omslag van de lezer vragen in de manier waarop hij het verhaal benadert, zijn alle verhalen in deze bundel pareltjes van de Nederlandstalige literatuur. De stijl van Tom Lanoye is ijzersterk, hij beheerst alle technieken die schrijvers tot hun beschikking hebben: het spelen met perspectief, chronologie en herhalingen, spanning en opbouw; Lanoye is een meester in de techniek, zonder daarbij de inhoud en de grote lijn te verliezen. Wat deze bundel bovendien literair-historisch interessant maakt is dat onderwerpen als hiv/aids in de bundel meerdere keren voorkomen en deze uitstekend passen in de tijd waarin Lanoye deze verhalen schreef. Een welverdiende vijfsterrenbeoordeling!

Thea Beckman, De gouden dolk

De gouden dolk Beoordeling: 4 sterren

Een oude vrouw voorspelt Jiri, een eenvoudige smidszoon, dat hij eens de eigenaar zal zijn van de beroemde Gouden Dolk.
Al heel jong had Jiri van zijn grootvader verhalen over die dolk gehoord, die in het bezit is van de heerser van Aleppo, de geweldenaar Nour-ed-Din. En hoe zal hij die dolk dan ooit kunnen bemachtigen? Moet hij daarvoor meegaan met de kruistocht tegen de Saracenen, juist tegen Nour-ed-Din, die de christelijke vorstendommen in Palestina bedreigt?*

Dit boek deed me toch wel heel erg denken aan Kruistocht in spijkerbroek met een vleugje Vrijgevochten. Het verhaal is spannend, de reis die wordt beschreven is boeiend, maar toch is ook hier weer een wat moraliserend toontje aanwezig als het om standsverschillen en religies gaat. Al met al een van de betere boeken van Beckman.

*Bron: Bol.com

Tim Krabbé, Vertraging

Vertraging Beoordeling: 4 sterren

Jacques Bekker is op terugreis naar Nederland als het vliegtuig waarin hij zit een tussenlanding moet maken op Sydney. Van de drie uur vertraging maakt hij gebruik door een bliksembezoek te brengen aan zijn jeugdvriendin Moniek Illegems. Deze blijkt juist op het punt te staan haar biezen te pakken. Ze heeft zware fraude gepleegd en wordt om die reden gezocht door de politie. Wanhopig smeekt ze Jacques haar te helpen bij haar vlucht. Hij voelt daar aanvankelijk weinig voor, maar zwicht uiteindelijk en mist zo zijn vliegtuig. Daarna begint een heilloze tocht dwars door Australië met fatale gevolgen.*

Vertraging is een goed geschreven boek van een begenadigd schrijver. Ik kon me nog flarden van dit boek herinneren, omdat het op mijn leeslijst op het vwo heeft gestaan, maar pas nu kan ik Krabbés stijl en ambachtelijkheid pas echt waarderen.
Waar Tim Krabbé met Het gouden ei al liet zien de literaire technieken wat betreft spanning en tijd tot in de finesses te beheersen, doet hij dat met Vertraging opnieuw. Toch komt dit boek langzamer op gang en leest het eerste gedeelte als een soort roadmovie; niet het genre dat mijn grote voorliefde heeft. Naar het einde toe bouwt de spanning zich echter steeds meer op tot een prachtige climax. Zeker gaan lezen dit boek!

*Bron: flaptekst Vertraging

Jan Wolkers, Verzamelde gedichten

Verzamelde gedichten Beoordeling: 3 sterren

Hoewel hij vooral bekend werd met zijn verhalen en romans, maakte Jan Wolkers als dichter zijn debuut in de literatuur. In deze verzamelbundel brengt Wolkers-biograaf Onno Blom dit dichterschap in kaart, vanaf het allereerste, prille begin, tot en met de laatste versregels, neergekrabbeld op een doosje in het atelier.
Deze bibliofiele uitgave belicht in woord en beeld een poëtische ontwikkeling die bijna vijftig jaar omspant. Aanvankelijk klassiek en vormvast, later vrijer, maar steeds met dezelfde intensiteit, en altijd cirkelend om de grote Wolkers-thema’s: natuur, liefde en dood.*
Deze verzamelbundel van de gedichten van Wolkers is prachtig uitgegeven, vooral de in facsimile opgenomen handschriften zijn een mooie toevoeging aan dit boek. Bovendien maakt deze verzameling het mogelijk het totale oeuvre van Wolkers te overzien en dan valt mij op dat ik de oudere gedichten minder kan waarderen dan zijn jongere werk. De oudere gedichten zijn weinig toegankelijk en de taal klinkt stugger. De nieuwe gedichten zijn toegankelijker, zonder daarmee van mindere literaire kwaliteit te worden, en de taal wordt poëtischer.
Het hoofdthema natuur is niet mijn thema en de gedichten spreken me dan over het algemeen niet zo heel erg aan. Ik ben dan ook geen fan, ik vind zijn proza beter, maar Wolkers laat met zijn poëzie wel zien ook op dit vlak over literair talent te beschikken.
Als ik één gedicht moet kiezen dat iedereen wel even moet gaan lezen, is dat De nieuwe brug, een reactie op het overbekende gedicht van Marsman.
*Bron: Flapteks Verzamelde gedichten

Thea Beckman, Het wonder van Frieswijck

Wonder van frieswijck Beoordeling: 3 sterren

Kampen, augustus 1470. Om haar trouwe vriend Tieske te redden, moet de schependochter Alijt Kuinretorf op bedevaart naar Frieswijck. Na een spannende reis met een aantal merkwaardige reisgenoten, komt ze uiteindelijk in het dorpje aan. En dan gebeurt er iets wonderbaarlijks…*

Het wonder van Frieswijck is een leuk boek, maar is wel weer behept met wat ik maar het Beckmanprobleem zal noemen: het plaatsen van twintigste-eeuwse denkbeelden over (in dit geval) slavernij in het hoofd van een vijftiende-eeuwer. Dat maakt de boeken van Thea Beckman literair-historisch interessant, maar ik blijf me er maar aan storen. Een leuk tussendoortje, niet zo slecht als Vrijgevochten, maar geen topper.

*Bron: Flaptekst Het wonder van Frieswijck

Thea Beckman, Wij zijn wegwerpkinderen

Wij zijn wegwerpkinderen Beoordeling: 4 sterren

Yvonne, Marcus en Benito worden van het ene tehuis naar het andere gesleept. De ‘vaders’ en ‘moeders’ daar doen wat ze kunnen en de groepsleiders ook. Soms is het best een gezellige boel in zo’n tehuis… maar toch! En gelukkig is daar ook nog oma. Maar op een dag besluiten ze hun vader en moeder te gaan opsporen. Eerst vinden ze hun moeder. Nu hun vader nog…*

Wij zijn wegwerpkinderen is een leuk verhaal, dat ik mij nog goed kan herinneren van toen ik het in de eerste klas van de middelbare school heb gelezen. Langzaam ontvouwde het verhaal zich voor mijn ogen en leverde het me diverse déjà vu’s op. Beckmans maatschappijkritiek, moderne gedachtes en licht moraliserende toon, waar ik het al eerder over had, passen in dit boek wel goed, waardoor het niet storend is en voor een lezer zelfs wat kan toevoegen aan het boek. Wel blijft de schrijfstijl in Beckmans boeken ondergeschikt aan het (spannende) verhaal, wat haar een typische Lemniscaatschrijfster maakt. Daarom uiteindelijk vier sterren.

*Bron: Bol.com

Gerrit Komrij, De klopgeest

De klopgeest Beoordeling: 5 sterren

Amsterdam, eind negentiende eeuw. Het is de tijd van het opkomend socialisme, van een grenzeloos vertrouwen in de toekomst en van een grote belangstelling voor spiritualiteit. De villa’s in Zuid schieten als paddestoelen uit de grond, terwijl een paar honder meter verderop de nauwe stegen en straatjes van de binnenstad krioelen van de hoeren, charlatans en potsenmakers.
Hector, een dandy in hart en nieren, weet vanuit de krochten van de stad het welvarende paradijs van de villawijk binnen te dringen door zich aan te bieden als medium – een bemiddelaar tussen de wereld van de geesten en die van de levenden. In de weelderige huiskamers van de rijken houdt hij seances voor een gretig publiek, en voldoet hij aan hun wensen, verlangens en dromen.
Ook Hectors beste vriend George heeft visioenen van een nieuwe wereld, zij het van een wat aardsere variant. Hij is een vurig pleitbezorger van het socialisme, dat onder de arme bevolking van de binnenstad aan de man gebracht moet worden. Hij bezoekt talloze bijeenkomsten waar wordt opgeroepen tot saamhorigheid en verzet tegen de machthebbers, en zoekt naarstig naar een manier om de heersende klasse ten val te brengen.
Terwijl de stad en haar bewoners zich krachtig een weg banen naar de nieuwe tijd, dromen Hector en George ieder op hun eigen manier van een betere toekomst. Dan komen ze er echter langzaam maar zeker achter dat hun idealen en visioenen niet meer zijn dan luchtkastelen, en vallen hun dromen een voor een aan gruzelementen.*

Het boek komt in de eerste helft langzaam op gang. Komrij schetst Amsterdam aan het einde van de jaren ’90 van de 19e eeuw, een typische fin-de-sciècledandy en een typische laat-negentiende-eeuwse socialist. Na deze schets komt het verhaal echter snel op gang. De vraag hoe Hectors werkzaamheden als medium in elkaar zitten, waarover je in de eerste helft met veel twijfels wordt opgezadeld, wordt langzaam opgelost.
De klopgeest
is een gerafineerde pronkkast, volgestouwd met Komrijs kennis van de negentiende eeuw. Waar Harry Mulisch doorgaans echter te duidelijk laat zien dat hij zijn kennis wil etaleren, zijn de pronkstukken van Komrij netjes geplaatst tussen de decorstukken van het verhaal. Het is boek met een mooi verhaal, stijlvol taalgebruik en het schetst een mooi beeld van de 19e eeuw.

*Bron: flaptekst De klopgeest

Thea Beckman, Vrijgevochten

Vrijgevochten Beoordeling: 2 sterren

Zierikzee begin achttiende eeuw. Jasper droomt van varen over de wereldzeeën en vreemde landen zien, maar als hij aanmonstert op de Anne-Maria blijkt de werkelijkheid heel anders te zijn. Het schip wordt gekaapt en binnen enkele weken staat hij geketend op de kade van Tunis om als slaaf verkocht te worden.*

Vrijgevochten is één van de latere boeken van Thea Beckman en ergens in haar carrière is het helaas allemaal minder geworden. Dit boek was niet spannend, het is een aaneenschakeling van telkens min of meer gelijke situaties. Een langere spanningsboog ontbreekt en de ontknoping is ook al van verre zichtbaar. Bovendien krijg je na de ontknoping nog eens een flinke herhaling van al het voorgaande wanneer Jasper in Zierikzee terugkeert en zich Tunesië herinnert.

En om zelf ook nog maar eens in herhaling te vallen: Thea Beckman plant in bijna al haar boeken twintigste-eeuwse overdenkingen in historische figuren. Erg jammer, omdat de problemen, twijfels en gedachtes die Jasper heeft daarom niet geloofwaardig zijn en zelfs gaan storen. Sla deze van Beckman maar over.

*Bron: Bol.com

Mustafa Stitou, “Varkensroze ansichten”

Varkensroze ansichten Beoordeling: 5 sterren

De vernietiging van oude verbanden, god, manipulaties, alledaagse absurditeiten, het universum van een nieuwbouwwijk, de natrillingen van elf september, ‘het Westen’, ‘het Oosten’, vader- en moederfiguren, een joodse verloofde. In Varkensroze ansichten raapt de dichter zichzelf bijeen en probeert zijn positie te bepalen in een veranderende werkelijkheid. Varkensroze ansichten vormt een onbestemd geheel, een zoektocht waarbij ironie en betrokkenheid, humor en ernst hand in hand gaan.*

Varkensroze ansichten is een bundel die je blijft lezen. De gedichten die Stitou schrijft zijn zowel inhoudelijk als qua vorm en klank prachtig. Ze raken je bij de eerste lezing, maar daarna is er nog zoveel meer in te ontdekken. En je wilt na de eerste lezing ook meer. Je wilt elk gedicht nog een keer lezen en nog een keer. De cd die bij de bundel wordt geleverd (vijfde druk uit 2006) is al even de moeite waard. Een bundel die iedereen in de kast móét hebben!

*Bron: Flaptekst Varkensroze ansichten