Tessa de Loo, Het rookoffer (boekenweekgeschenk 1987)

Het rookofferBeoordeling: 3 sterren

Bij het herlezen van alle boekenweekgeschenken tot 1948 (daarvoor worden ze wat te duur om aan te schaffen) valt mij wel vaker op dat niet iedere schrijver op de korte baan tot zijn recht komt. Anderen zijn daar beter in. Tessa de Loo hangt er een beetje tussenin. Het verhaal in Het rookoffer is eigenlijk maar een heel dun verhaaltje. Door de bijzondere opbouw zorgt De Loo ervoor dat het meer lijkt dan het is. Voeg daar nog wat intertekstuele spiegelingen aan toe en het boek kan als best aardig worden betiteld, maar het blijft weinig wereldschokkend.

Het rookoffer is niet voor niets nog steeds een populair boek op boekenlijsten van eindexamenkandidaten: het is dun, leest snel weg en is niet te moeilijk. Als je dan toch graag iets van TEssa de Loo zou willen lezen, pak dan liever De tweeling of De meisjes van de suikerwerkfabriek.

A.F.Th van der Heijden, Weerborstels (boekenweekgrschenk 1992)

Weerborstels Beoordeling: 2 sterren

Het boekenweekgeschenk Weerborstels heb ik tot nu toe altijd overgeslagen. Waarom? Omdat ik een (totaal ononderbouwde) antipathie tegen A.F.Th. van der Heijden heb? En dat terwijl Van der Heijden een oud-Canisiaan is. Ik weet niet wat het is, maar ik ben altijd een beetje om dit boek heen gegaan, maar ik heb mezelf er toch maar overheen gezet. Of dat gelukt is? Of ik Weerborstels een leuk boek vind? Of ik A.F.Th. van der Heijden leuk ben gaan vinden? Nou nee.

Het verhaal in Weerborstels boeit niet. Je zou bij een boek toch het gevoel moeten hebben dat je wilt weten hoe het afloopt. Dat maakt me bij Robby helemaal niet uit. Bovendien vind ik het voor een schrijver wel erg lui, of verkoopgeil of allebei als je een extra deeltje uit je op dat moment verschijnende trilogie schrijf, wanneer je wordt gevraagd voor het boekenweekgeschenk.

Ik ga snel door met een ander boek, want dit niemendalletje maakt niemand blij.

Willem Frederik Hermans, In de mist van het schimmenrijk (boekenweekgeschenk 1993)

In de mist van het schimmenrijkBeoordeling: 2 sterren

Het boekenweekgeschenk vertelt in dagboekfragmenten het verhaal van Karel R. die in 1944 de laatste oorlogsmaanden doormaakt als ondergedoken student die een relatie begint met de verloofde Madelon.

Hoewel je niet kunt zeggen dat In de mist van het schimmenrijk een slecht boek is, vind ik het binnen het oeuvre van Hermans wel een tegenvaller. Je weet dat je bij hem altijd moet twijfelen aan de echtheid van wat hij verteld, maar waar je bij o.a. De donkere kamer van Damocles ook een spannende geschiedenis verteld krijgt en bij Onder professoren een bijzondere inkijk in de academische omgangsvormen, krijg je hier verder niet zoveel. Het is erg niksig en dat is niks voor Willem Frederik Hermans. Een tegenvaller dus. Jammer.

Hella S. Haasse, Transit (boekenweekgeschenk 1994)

Beoordeling: 3 sterren

Xenia, achttien jaar, heeft een tijd door Europa gezworven en komt aan op het Centraal Station van Amsterdam. Iks (zoals ze zichzelf noemt) hoopt onderdak te vinden bij haar vrienden Alma en Daan, die ze voor haar rondzwervingen achterliet in de stad. Die hoop wordt al snel de bodem ingeslagen. Ze treft Daan aan in de meest deplorabele en desolate toestand waarin een zwerver zich kan bevinden.
Hij is nauwelijks aanspreekbaar, is niet in staat of bereid iets over Alma te zeggen. Iks’ speurtocht naar het verblijfadres van Alma loopt op niets uit en alleen door een toevallige samenloop van omstandigheden wordt voorkomen dat zij zelf op straat moet leven.*

Hella Haasse is de enige Nederlandse schrijver die in haar leven twee keer een boekenweekgeschenk mocht schrijven. Na Oeroeg in 1948 schreef zij in 1994 Transit. Het verhaal (dat eens niet over Nederlands-Indië gaat!) is leuk en zit goed in elkaar. De twee hoofdpersonages zijn aan elkaar gewaagd en worden door Haasse levendig geschetst. Toch is het geen verhaal dat indruk maakt. Ik heb het boek zes jaar geleden ook gelezen en ik kon me er werkelijk niets van herinneren. En ook nu maakt het boek geen blijvende indruk.

*Bron: www.hellahaassemuseum.nl

Leon de Winter, Serenade (boekenweekgeschenk 1995)

Beoordeling: 4 sterren

Ben Weiss is componist van Top-Veertig-hits en muziek voor reclamespots. Hij is het enige kind van Anneke Weiss, een levenslustige vrouw van vierenzeventig bij wie op een dag een tumor wordt vastgesteld. De artsen brengen Ben op de hoogte van haar fatale ziekte, en hij besluit het voor zijn moeder verborgen te houden. Anneke herstelt en lijkt ogenschijnlijk niets te mankeren. Ze ontmoet Fred Bachman, wordt verliefd op hem en wekt de indruk aan een nieuw leven te willen beginnen. Dan verdwijnt ze opeens. Ben weet niet wat haar ertoe heeft bewogen te vertrekken. Waar is ze? Samen met Fred gaat hij op zoek en stuit op het tragische geheim dat zijn moeder haar leven lang heeft gekweld.*

Sinds ik op de middelbare school De ruimte van Sokolov heb gelezen en meerdere malen heb geprobeerd De hemel van Hollywood te lezen en in de afgelopen jaren divers keren Supertex heb behandeld in mijn lessen, bleef ik erg opzien tegen het werk van De Winter. Het zijn niet mijn soort schrijver, dacht ik… Na het lezen van Serenade begin ik daaraan te twijfelen. Ik vond dit boekenweekgeschenk spannend op meerdere niveaus: niet alleen is de zoektocht van Ben naar zijn moeder spannend, ook de vraag naar de verborgen emoties, de verhouding tussen Ben en Fred en de politieke achtergrond waartegen dit verhaal zich afspeelt maken dat je dit verhaal in één ruk wilt uitlezen. Het enige waar ik mij (mateloos) aan blijf storen in het werk van De Winter is het joods-zijn dat op de één of andere manier onnatuurlijk in zijn boeken verwerkt zit. Dat valt bij dit boek gelukkig mee, hoewel het wel elke drie pagina’s even terug móét komen. Ook de psychiater die nodig was om het joodse Tweede Wereldoorlogtrauma van een van de hoofdpersonen te kanaliseren (goh, waar kenden we die ook weer van…)  wordt weer ten tonele gevoerd. Vandaar vier sterren, maar misschien dat ik nu toch eens meer werk van De Winter moet gaan lezen.

*Flaptekst Serenade

Kader Abdolah, De kraai (boekenweekgeschenk 2011)

Beoordeling: 3 sterren

Het Boekenweekgeschenk De kraai gaat over een uit Perzië gevluchte man die in Amsterdam als makelaar in koffie werkt. In de avonduren verwerkt hij de twee culturen waarin hij leeft in een roman.*

In diverse recensies is het boekenweekgeschenk van Kader Abdolah, De kraai, genadeloos neergesabeld en er is inderdaad wel het één en ander aan te merken op het boek. Zo zijn de fragmenten uit Nederlandse romans en gedichten soms wat gezocht en komen ze uit het niks ineens het verhaal binnenzeilen. Het verhaal zelf heeft ook weinig diepere lagen: het is wat er staat en niet meer dan dat. Aan de andere kant heeft Kader Abdolah een boekenweekgeschenk geschreven dat juist erg goed past bij de boekenweek 2011. Het is een boekje van 90 pagina’s, zonder dat je het gevoel krijgt dat de schrijver er eigenlijk 200 had willen volschrijven; het sluit aan bij het thema van de boekenweek: het is een portret van Foad; het is zeer geschikt voor een publiek dat niet al veel leest en met de fragmenten van andere literaire teksten een mooie opstap naar meer lezen. En het gemekker over de eenvoudige stijl van Abdolah: daar heeft niemand bij Nescio (om maar iemand te noemen) ooit een probleem van gemaakt, dus waar zeuren we over. Een mooie middenmoter wat mij betreft: geen hoogstandje, maar een vermakelijk boekenweekgeschenk.

*Bron: CPNB.nl

Renate Dorrestein, Want dit is mijn lichaam (boekenweekgeschenk 1997)

Beoordeling: 2 sterren

Casper en Xandra Olson laten niets aan het toeval over. Hun eerste kind zal een jongen zijn, dat heeft de genderkliniek gegarandeerd. Daarna een meisje, zo is hun plan, en dan nieuwe borsten voor Xandra en voor de kids later een labrador.
Ook Caspers grootvader, de beroemde schilder Job Olson, is heer en meester over zijn lijf en leden en zijn lot, totdat hij kort na zijn huwelijk met de veertig jaar jongere Felicity wordt getroffen door een beschamende kwaal. Job wordt er zo door in beslag genom…*

Op school komt Renate Dorrestein regelmatig voorbij in de lessen en bij mondelingen, maar ik ben en blijf geen fan van haar. Echt sexy is een drama, veel andere boeken lijken allemaal ontzettend op elkaar. Ook dit boekenweekgeschenk past in dat laatste rijtje: het verhaal is ontzettend voorspelbaar, zeker omdat op de achterkant alles wordt verklapt. Bovendien zijn het typische Dorrestein-personages in een Dorrestein-omgeving die met het typische Dorrestein-thema ‘schuld en boete’ bezig zijn. Voor mij is het niks!

*Bron: Bol.com

Arnon Grunberg, De heilige Antonio (boekenweekgeschenk 1998)

Beoordeling: 3 sterren

In De heilige Antonio leven de broers Tito en Paul met hun moeder in New York. Het leven kent zijn sleur die wordt doorbroken door Ewald Krieg met een briljant businessplan en de Kroatische Kristin.

Grunbergs personages leven ook in dit boek een bijna zinloos leven. De personages zijn in zekere zin boeiend, maar het verhaal blijft niet hangen. De uitzichtloosheid is door de lezer zeer voelbaar, maar dat maakt het boek ook wat uitzichtloos: ‘wanneer is het nu eindelijk eens afgelopen’ spookt er continu door je hoofd. Na lezing blijf je met voldoende vragen zitten om het boek nog een keer te lezen, maar daar heb ik in elk geval geen zin meer in. Een leuke middenmoter, maar Arnon Grunberg kan beter.

Harry Mulisch, Het theater de brief en de waarheid (boekenweekgeschenk 2000)

Beoordeling: 5 sterren

Harry Mulisch heeft zijn fantasie losgelaten op de affaire Croiset uit 1987, waarbij de acteur Jules Croiset naar aanleiding van de voorgenomen opvoering van Fassbinders toneelstuk ‘Het vuil, de stad en de dood’, een dreigbrief schreef aan zichzelf en zijn gezin en zijn eigen ontvoering ensceneerde.*

Harry Mulisch heeft briljante boeken geschreven en dit boekenweekgeschenk is er één van. Het theater de brief en de waarheid is een prachtig verhaal waarin Mulisch een spannend spel speelt met de waarheid. In prachtige (doch eenvoudige) bewoordingen schetst hij een verhaal en via een elegante ‘bridge’ zet hij er een verhaal diametraal tegenover die een bijzondere symbiose aangaan. En ondanks dit ingenieuze spel, is het nog steeds een leesbaar boek waarin concrete zaken een rol spelen. Het theater de brief en de waarheid zou met gemak een magisch-realistisch of surrealistisch boek genoemd kunnen worden en sinds mijn ‘ontdekking’ van het genre met Belcampo ben ik echt een fan van dit soort werken. Een topper!

*Bron: boeken.vpro.nl

Anna Enquist, De ijsdragers (boekenweekgeschenk 2002)

Ijsdragers Beoordeling: 5 sterren

Nico en Loes van der Doelen wonen in een ouderwets en ruim huis, schitterend gelegen aan de duinrand, omringd door een flinke lap grond. Maar of dit veel bijdraagt aan hun levensgeluk? Hun dochter Maj is vorig jaar van huis weggelopen en heeft niets meer van zich laten horen. Loes, lerares klassieke talen, is gevlucht in haar passie voor tuinieren. Nico heeft zich met nog grotere verbetenheid dan voorheen toegelegd op zijn werk in de staf van een psychiatrisch ziekenhuis. Nu hij daar directeur gaat worden, heeft hij zich voorgenomen met straffe hand een reorganisatie door te voeren die moet leiden tot een zuivere concentratie op de kerntaken van de instelling.*

Al enige jaren heb ik een wat ambigue houding ten opzichte van het werk van Anna Enquist: ik vind het nooit briljant, maar altijd wel erg mooi, hoewel ik ook niet helemaal blij wordt van het tempo in haar werk, maar haar schrijfstijl wel weer kan waarderen en haar manier van voordragen op Onbederf’lijk Vers sprak me erg aan, hoewel ze ook wel iets slooms heeft. Kortom: een wat ambigue houding. De ijsdragers is het sterkste boek van Enquist dat ik tot nu toe heb gelezen, vandaar ook de beoordeling met vijf sterren. De compacte vorm van het boekenweekgeschenk maakt dat Enquist haar verteltempo wat moet verhogen. Zonder dat ze daarbij haar intensiteit en bijzondere psychologische diepgang verliest, weet ze te voorkomen dat het verhaal soms iets inzakt. Een prachtig boek, waardoor ik toch weer positiever denk over Enquist dan bijvoorbeeld na De thuiskomst.

*Bron: Bol.com